In het begin had ik last van overbezorgdheid
Lieneke (51) is de moeder van Carmen (18). Carmen heeft juveniele myoclonus epilepsie.
Sinds wanneer weet je dat Carmen epilepsie heeft?
Sinds een jaar of twee.
Wat was de aanleiding?
Ze was op werkweek en kreeg daar een aanval. Ze werd naar het ziekenhuis gebracht, en 's avonds mocht ze weer naar huis. Maar we kregen het advies om haar verder te laten onderzoeken. De huisarts dacht dat het oververmoeidheid was van die werkweek. Het was heel fysiek, veel fietsen, sporten in het bos en slecht geslapen. Maar we vertrouwden het niet en wilden het verder laten onderzoeken. Toen zijn we doorgestuurd naar Groningen waar een hersenfilmpje werd gemaakt. Daarop was te zien dat ze gevoelig is voor lichtflitsen. Dat ze dan een aanval kan krijgen. Ze bleek juveniele myoclonus epilepsie (JME) te hebben.
Was er daarvoor ooit iets gebeurd?
Nee, ze heeft nooit iets bijzonders gehad dat ons daaraan deed denken.
Hoe verliep de aanval?
Wij hebben zelf natuurlijk niks gezien, maar degenen die erbij waren vonden het een heftig gebeuren. Een klasgenoot wist wel wat het was, omdat hij een broer had die ook epilepsie heeft. Ze konden precies vertellen wat er gebeurd was. Carmen vertelde dat ze niet goed kon horen en duizelig werd. Toen ging ze zitten en zei dat ze ging flauwvallen. Dat gebeurde ook. Ze kreeg wat schuim en liet haar urine lopen. Dat is wat ze vertelden.
Schrok je?
Het was wel even heftig. Ze was zo ver weg en we vroegen of we die kant op moesten, maar dat hoefde niet. Een leerkracht is met haar meegegaan naar het ziekenhuis en we hielden contact. Maar je zit hier maar te wachten. Ik heb een collega gehad op mijn werk die epilepsie had, dus ik wist wel wat het was. Maar als je eigen kind dat krijgt, is het heel anders. Ik schrok er wel van. Ze heeft nooit ergens last van gehad. Het viel rauw op ons dak.
Komt het in de familie voor?
Nee.
Kreeg ze direct medicijnen?
Na uitgebreid overleg werd besloten om aan de medicijnen te gaan. We mochten ook wachten met de medicijnen tot ze weer een aanval zou krijgen. Daar hebben we veel over gepraat met elkaar. Dat was een moeilijke afweging. Ze ging fietsend naar school, wat als ze onderweg een aanval zou krijgen? Uiteindelijk hebben we besloten om toch medicijnen te gaan gebruiken. Een lichte dosis. Ze krijgt nu Keppra®.
Hoe is het daarna gegaan?
In het begin had ik last van overbezorgdheid. Ik wilde dat ze belde of een sms stuurde als ze ergens was of ergens wegging. Dat gaf me een veilig gevoel. Maar dat wordt wel minder, ik vertrouw er nu op dat het goed gaat.
Is zo'n aanval ooit nog teruggekomen?
Nee, die is nooit meer teruggekomen. Het kan toch zijn dat die oververmoeidheid het heeft opgewekt. Bij die vorm van epilepsie kan dat.
Neemt Carmen de medicijnen zelf in?
Ze doet het zelf, maar ik help haar soms herinneren. Ze heeft een medicijndoosje maar dat is nu leeg. Af en toe moet ik haar dus wel helpen herinneren. Maar van het begin af aan heeft ze het zelf gedaan.
Je bezorgdheid, hoe is dat nu?
Ik was wel een bezorgde moeder, je weet gewoon niet wat er kan gebeuren. Als ze ging zwemmen wilde ik dat ze iemand vroeg om haar in de gaten te houden.
Kreeg je advies over leefregels?
We hebben boekjes gelezen en van de consulent en de dokter kregen we informatie. Als we wat wilden weten konden we berichten sturen. Eigenlijk mag ze nu alles wel doen, maar als ze gaat zwemmen, vooral in natuurwater dat donker is, moet er iemand naast haar zwemmen. En in het zwembad moet iemand haar in de gaten houden. Fietsen alleen is eigenlijk ook spannend, maar daar ontkom je niet aan. Als ze heel veel aanvallen heeft, moet er iemand meefietsen. Dat waren de specifieke aandachtspunten, en voldoende rust nemen.
Hoe gaat het nu met Carmen?
Ze krijgt in november een hersenfilmpje om te kijken hoe het nu is. Als het filmpje goed is, mogen we de medicijnen afbouwen en ermee stoppen.
Hoe voel je je daaronder?
Het blijft spannend, maar omdat ze geen aanval gehad heeft, ben ik toch wel rustig. Ook omdat ze voldoende rust houdt en dergelijke.
Ben je lid van een patiëntenvereniging?
Nee, maar als het heel vaak voor zou komen, zou ik het misschien wel doen. Ik lees af en toe wel eens wat. De informatie krijg ik van de dokter.
Begrijpen mensen in de omgeving wat ze heeft?
Ja, die begrijpen het wel.
En op school?
Ook. Haar klas had het meegemaakt en later hebben ze het er nog over gehad. De mentor was er ook bij en die heeft het goed begeleid. Ze hebben met z'n allen een brief geschreven over wat er gebeurd was. Zo wisten wij wat er gebeurd was en wat ze gedaan hadden. Haar vriendinnen houden haar ook wel in de gaten.
Hoe zie je de toekomst?
Ik hoop voor haar dat ze straks een goede uitslag heeft en de medicijnen kan afbouwen. Het blijven medicijnen, ik weet niet wat dat in de toekomst met haar doet, of het schadelijk is of niet. Ik hoop dat het eenmalig was en dat ze daarna er vanaf kan.
Heb je advies voor andere ouders die dit meemaken?
Zolang het eenmalig gebeurt, moet je gewoon rustig blijven. Ik betrapte me er wel eens op dat ik te vaak vroeg hoe het met haar ging. Je moet er niet te dicht op zitten. Pubers doen hun eigen ding. Carmen regelt zelf haar medicijnen, maar ik kijk wel mee op de achtergrond. Laat ze zelf de verantwoordelijkheid nemen. Dat moet je als ouder wel een beetje stimuleren, het zelf doen.
Naschrift redactie
Nadat Carmen een tijdje haar medicatie van de kinderneuroloog mocht minderen, is zij nu helemaal gestopt met de medicatie. Het gaat goed met haar.
-
Anne Kien (42) is de moeder van Matthijs (10) bij wie eerder CSWS/ESES werd vastgesteld. Zijn epilepsie was dusdanig ernstig dat hij in aanmerking kwam voor epilepsiechirurgie.
-
Lidwien Hanff is nu ziekenhuisapotheker in het Prinses Maxima Centrum. Voorheen werkte zij in het Erasmus MC-Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam.
-
Peter van Rijen, neurochirurg, en Janine Ophorst, verpleegkundig specialist epilepsiechirurgie, staan stil bij de voorbereiding en uitvoering van epilepsiechirurgie. Beiden werken in het UMC Utrecht Hersencentrum.
-
Denise (25) heeft drie weken geleden epilepsiechirurgie ondergaan.
-
Denise (25) is een alleenstaande moeder met twee kinderen. Zij is bekend met lokalisatiegebonden epilepsie die met medicijnen niet goed te behandelen is. Nu gaat zij op voor epilepsiechirurgie.
-
Professor Oebo Brouwer is kinderneuroloog in het UMC in Groningen. Hij geeft leiding aan de afdeling Kinderneurologie. Zijn interessegebied is de kinderepilepsie. Hij geeft een toelichting op een aantal epilepsiesyndromen.
-
Professor Bert Aldenkamp leidt de neuropsychologische dienst van het epilepsiecentrum Kempenhaeghe (met units in Heeze, Oosterhout, Maastricht en Rotterdam). Hij geeft mede leiding aan het onderzoeksinstituut en is hoogleraar aan drie universiteiten.
-
Wendy (39) is de moeder van Skip (3) met epilepsie. Er wordt nu gedacht aan het epilepsiesyndroom GEFS+ (genetic epilepsie with febrile seizures spectrum) als oorzaak.
-
Lisette (24) heeft onlangs epilepsiechirurgie gehad. Ze leed aan moeilijk behandelbare epilepsie.
-
William Westerweele is epilepsieconsulent op alle locaties van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis en is tevens bevoegd voor het instellen van de nervus vagus stimulator.
-
Jolanda Schieving is kinderneuroloog in het Radboud UMC te Nijmegen.
-
Sander Idema is neurochirurg en is gespecialiseerd in epilepsiechirurgie bij jongvolwassenen en volwassenen. Daarnaast doet hij ook wetenschappelijk onderzoek.
-
Marijke van Hees is epilepsieconsulent in het UMC Utrecht, locatie WKZ.
-
Frederik Barkhof is hoogleraar neuroradiologie in het VU medisch centrum te Amsterdam.
-
Nicole van Houdt is kinderdiëtist in het Radboud UMC te Nijmegen. Ze heeft veel ervaring met het ketogeen dieet.
-
Marie Claire de Wit en Rinze Neuteboom zijn beiden kinderneuroloog en werken in het Erasmus MC-Sophia kinderziekenhuis. Zij behandelen o.a. kinderen met moeilijk behandelbare epilepsie.
-
Nynke Doornebal is kinderarts en kinderneuroloog in het Martini Ziekenhuis in Groningen. Ze behandelt veel kinderen met epilepsie.
-
Kristl Vonck is neurologe en epileptologe in het Universitair Ziekenhuis te Gent, België. Als onderzoeksprofessor verricht zij translationeel onderzoek (van fundamenteel tot klinisch onderzoek) naar nieuwe behandelingen voor epilepsie.
-
Ilse van Straaten is neuroloog en klinisch neurofysioloog in het VU medisch centrum in Amsterdam.
-
Het aantal patiënten dat na chirurgie twee jaar aanvalsvrij is, zonder medicatie, neemt significant toe.
Floor Jansen kinderneuroloog en Kees Braun hoogleraar kinderneurologie, werken beiden in het UMCU Hersencentrum. Hun poliklinieken epilepsie ((first seizure clinic en second opinion spreekuur epilepsie) en epilepsiechirurgie, waarvoor het UMCU een landelijke expertisefunctie heeft, zijn de gespreksonderwerpen.
-
Marleen Arends is kinderverpleegkundige en epilepsieconsulent in het Martini Ziekenhuis in Groningen. Zij werkt nauw samen met de epilepsieconsulent van het UMC Groningen.
-
Liesbeth Rietveld is o.a. epilepsieverpleegkundige in het Erasmus MC-Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam. Ze maakt deel uit van het keto-team en is nauw betrokken bij de instelling en begeleiding van het ketogeen dieet.
-
Bertha Smallenbroek is epilepsieconsulent en kinderverpleegkundige in het Beatrix kinderziekenhuis, onderdeel van het UMCG. Zij werkt nauw samen met de epilepsieconsulent van het Martini Ziekenhuis.
-
Robin (11) heeft childhood absence epilepsie.
-
Oscar (11) heeft epilepsie. Bij hem is uiteindelijk ESES (Electric Static Epileptics in Slowsleep) vastgesteld.
-
Miranda (30) is de moeder van Robin (11) met childhood absence epilepsie.
-
Madelon (12) heeft localisatiegebonden epilepsie met partieel complexe aanvallen zonder duidelijke oorzaak.
-
Ria (51) is de moeder van Marlien (17) met gegeneraliseerde epilepsie, met tonisch-clonische insulten.
-
Shyama (22) heeft primair gegeneraliseerde epilepsie met tonisch-clonische insulten. Aanvankelijk had zij absences.
-
Kiki (15) heeft epilepsie op basis van Glut1-deficiëntie.
-
Miguel (18) heeft focale epilepsie met tonisch-clonische aanvallen.
-
Jasper (15) heeft Rolandische epilepsie.
-
Carmen (18) heeft juveniele myoclonus epilepsie (JME).
-
Ralph (13) heeft epilepsie, mogelijk juveniele absence epilepsie.
-
Diane (13) heeft epilepsie die zich uit in partieel-complexe aanvallen.
-
Lieneke (51) is de moeder van Carmen (18). Carmen heeft juveniele myoclonus epilepsie.
-
Yvett (16) heeft primair gegeneraliseerde epilepsie. Zij heeft haar medicijnen nu afgebouwd.
-
Marlien (17) heeft primair gegeneraliseerde epilepsie, met tonisch-clonische insulten.
-
Wendy (12) heeft juveniele absence epilepsie.
-
Natascha (44) is de moeder van Lindsay (17) met juveniele absence epilepsie. Later heeft Lindsay tonisch-clonische aanvallen ontwikkeld op basis van een idiopathisch gegeneraliseerde epilepsie.
-
Sander (17) heeft symptomatische focale epilepsie op basis van mesiotemporale sclerosis in de rechter hersenhelft. Mogelijk gaat hij op voor epilepsiechirurgie.
-
Tom (11) heeft epilepsie als gevolg van een tumor. Daar is hij onlangs voor geopereerd, epilepsiechirurgie.
-
Lindsay (17) heeft juveniele absence epilepsie. Later zijn er tonisch-clonische aanvallen bijgekomen op basis van een idiopathisch gegeneraliseerde epilepsie.
-
Stanley (45) is de vader van Tom (11) die een tumor had die epilepsie veroorzaakt. Tom heeft daarvoor epilepsiechirurgie gehad.
-
Ellen (52) is moeder van Ralph (13) met epilepsie. Hij heeft mogelijk juveniele absence epilepsie.
-
Erika (41 jaar) is de moeder van Wendy (12). Wendy heeft juveniele absence epilepsie.
-
Daan (23) heeft primair gegeneraliseerde epilepsie, met tonisch-clonische insulten. Hij volgt de opleiding Medisch Beeldvormende en Bestralingsdeskundige (MBB).
-
Chantal (31) was oorspronkelijk met juveniele myoclonus epilepsie gediagnosticeerd. Later kwamen daar nog tonisch-clonische, eenvoudig partiële en complex partiële aanvallen bij. Zij is onlangs op NVS gezet.
-
Jeannet (46) is de moeder van Yvett (16). Yvett heeft primair gegeneraliseerde epilepsie.
-
José (52) en Jan (57) zijn de ouders van Kiki (15) die epilepsie op basis van Glut1-deficiëntie heeft.
-
Lineke (45) is de moeder van Jasper (15) met Rolandische epilepsie.
-
Miranda (40) is de moeder van Madelon (11) met complex partiële epilepsie.
-
Astrid (45) is de moeder van Oscar (11). Bij Oscar is uiteindelijk ESES (Electric Static Epileptics in Slowsleep) vastgesteld.
-
Janet (45) is de moeder van Sander (17). Sander heeft symptomatische focale epilepsie op basis van mesiotemporale sclerosis in de rechter hersenhelft.
-
Kees (52) en Annelies (51) zijn de ouders van Laura (10) met een epilepsiesyndroom en autisme. Naast de ontwikkelingsachterstand doen de verschijnselen denken aan het syndroom van Lennox-Gastaut, maar ook het syndroom van Dravet is niet uit te sluiten.