Jonge kinderen hebben ook migraine

Zie je veel kinderen met hoofdpijn?

Eens in de twee weken hebben we een hoofdpijnpoli. We zien dan drie nieuwe patiënten, totaal zes per maand. In de ochtend zie ik als eerste de kinderen met hun ouders. Van tevoren hebben ze een vragenlijst gehad: waar zit de hoofdpijn, hoe lang heb je het al, op welke momenten heb je het? Ook zijn er vragen over de leefstijl, de school waar ze naartoe gaan enz. Eerst nemen we samen de vragenlijst door. Daarna doe ik eenvoudige neurologische testjes. Deze bespreek ik dan met de kinderarts. Als ik twijfels heb, doet de kinderneuroloog dat eventueel over. De kinderarts vertelt de ouders de diagnose en geeft een toelichting, en daarna neem ik alles door met het kind en de ouders en geef ik leefstijladviezen.

Welke kinderen worden uitgenodigd?

We zien veel kinderen met spanningshoofdpijn of migraine, dat zijn onze twee grootste doelgroepen. Als er andere dingen bij komen kijken, wordt dat door de kinderarts bekeken. Dan kan er ook iets anders zijn.

Wat doe je voor neurologisch onderzoek?

Een algemeen screenend onderzoek waarbij je kijkt naar de neurologische functies zoals lopen, hinkelen of op de tenen lopen. Ik kijk globaal naar de hersenzenuwen en probeer een algemene indruk te krijgen van het neurologisch functioneren van het kind.

Je weet vóór het gesprek al veel over de hoofdpijnklachten, spaart dat veel tijd?

Omdat de vragenlijsten van tevoren zijn ingevuld, kan de afspraak vlotter verlopen. Als de ouders alles ter plekke moeten bedenken, duurt dat heel lang. Ouders hebben dus al heel veel nagedacht met hun kind. Ik heb dan nog twintig minuten de tijd om er verder op in te gaan. Soms is dat te kort, dan maken we een vervolgafspraak.

Hebben andere ziekenhuizen ook zo’n hoofdpijnpoli?

Nog niet in heel veel ziekenhuizen, maar het begint te komen. We krijgen aanvragen om bij ons mee te mogen lopen, maar door corona is dat wat vertraagd. Ik heb goede hoop dat dat weer opgepakt wordt.

Wat valt je op in de klachten?

Het niet erkend worden van de problemen door de omgeving speelt vaak een grote rol. Als een kind veel verzuimt, komen de ouders, onder druk van de school, met hun kind op de poli. Kinderen voelen zich vaak helemaal niet gehoord. Ook omdat de ouders soms helemaal niet weten hoeveel hoofdpijn ze eigenlijk hebben. Bij het invullen van de vragenlijst schrikken ouders pas van hoe vaak hun kind hoofdpijn heeft. Op een gegeven moment melden kinderen het ook niet meer, omdat anderen er toch niet zo veel mee kunnen, dus waarom zou je het steeds zeggen. Ook al heb ik nog niks gedaan, het feit dat ik luister, doet die kinderen vaak al heel veel goed.

Doe je ook nog aanvullend onderzoek?

Soms wel, afhankelijk van het verhaal. Bij alarmsymptomen doen we een MRI . Dat gebeurt niet heel vaak, we vinden hierbij gelukkig maar heel zelden afwijkingen

Kun je een voorbeeld geven van die alarmsymptomen?

Een heel jong kind dat vaak hoofdpijn aangeeft of een jong kind dat hoofdpijn laag in het achterhoofd aangeeft. Hoofdpijn die plotseling ontstaat en steeds heftiger wordt, kinderen die ’s nachts wakker worden van de hoofdpijn, kinderen die ’s morgens wakker worden met ochtendbraken. Neurologische uitval krijg je pas veel later, dat zien we bijna nooit.

Die alarmsymptomen wijzen in de richting van een hersentumor?

Dat is waar je bang voor bent. Dat wil je niet missen. Gelukkig zien we dat haast nooit, hoofdpijn is ook niet de eerste klacht. De kinderen met hersentumoren zijn niet de kinderen die bij ons op de hoofdpijnpoli komen. Die zijn met uitvalsverschijnselen of acute klachten al eerder gezien door de kinderarts.

Maar bij alarmsymptomen doe je aanvullend onderzoek?

Dat klopt, maar het verhaal en het neurologische onderzoek zijn leidend. We kunnen een MRI doen, en bij moeheid doen we wel eens bloedonderzoek, maar meer eigenlijk niet.

Wordt de diagnose gesteld in samenwerking met een arts?

Dat doen we echt samen. Ik heb na het verhaal wel vaak een idee of het migraine is of spanningshoofdpijn. Er zijn nog andere typische hoofdpijnen die ik niet goed ken, maar de dokter wel. De diagnose stellen we samen en de arts vertelt de diagnose aan de ouders.

Vervolgens bespreek je de aanpak?

Eerst geef ik uitleg over hoofdpijn. Een kind met migraine heeft tussen de aanvallen vaak geen last van hoofdpijn. En ik vertel over de misselijkheid bij migraine. Ouders geven vaak paracetamol, maar dat heeft weinig effect. De maag werkt niet goed bij een migraineaanval en de medicatie wordt dus niet opgenomen. Bij spanningshoofdpijn geeft ik gelijk ook leefstijladvies. Dat is lastiger, want het is een saai praatje, vooral voor pubers. Ik probeer het zo te brengen dat het niet heel belerend overkomt, meer als advies.

Waar let je op bij leefstijl?

Bij jonge kinderen is de leefstijl vaak prima, ze eten goed en slapen vaak regelmatig. Wat wel een probleem kan zijn, is dat een kind in de klas op z’n tenen moet lopen of gepest wordt. Dat is psychosociaal van aard. Pubers van rond de vijftien jaar die met langdurige hoofdpijnklachten komen adviseer ik om te bewegen en naar buiten te gaan. Regelmatig eten en regelmatig leven is als je gevoelig bent voor hoofdpijn extra van belang. Ik zie pubermeisjes die het ontbijt overslaan of jongens die veel gamen, soms tot laat in de nacht, en die dan niet kunnen slapen omdat ze geen ritme hebben. En dan de energiedrankjes, die ook een rol spelen. Ik zeg ook dat de telefoon niet mee naar bed mag, de verleiding is te groot.

Luisteren ze ernaar?

Een gedeelte van de kinderen zeker wel. Als ze maar genoeg last hebben van die hoofdpijn willen ze wel meewerken. Dan vertellen ze dat ze vanaf nu ’s avonds met de hond gaan wandelen of een leuke sport gevonden hebben en niet meer zo veel naar een scherm kijken. Dat de hele familie de telefoon na 20 uur aan de lader legt, het hele gezin pakt het op. Daar zijn ze dan wel trots op. Maar er zijn ook kinderen die het lastig vinden, en dat snap ik ook wel. Het is ook gewoon hard werken om iets met deze adviezen te doen. Ik probeer ze een beetje mee te krijgen, en dat lukt de ene keer beter dan de andere keer.

Waar leidt te veel schermgebruik toe?

Meerdere dingen. De houding, waardoor ze meer last van hun nek krijgen, en het feit dat ze ’s avonds laat doorgaan. Als ze om 23.00 uur de telefoon wegleggen, hebben ze nog twee uur nodig om in slaap te vallen. Slaaptekort is een trigger voor meer hoofdpijn.

Zie je ook een overmatig gebruik van paracetamol?

We vragen altijd hoeveel dagen in de maand ze medicatie gebruiken. Dat kunnen ze bijhouden met een hoofdpijndagboekje. De richtlijn is dat ze maximaal acht dagen in de maand pijnstilling mogen gebruiken. Het gaat om het aantal dagen en niet het aantal keren. We hebben liever dat je twee dagen in de week driemaal daags een paracetamol neemt en je hoofdpijn goed aanpakt dan iedere dag eentje. Er moeten ook genoeg dagen zijn dat je niks gebruikt. Anders loop je de kans dat je een medicatieovergebruikshoofdpijn krijgt. Dat vraagt weer een andere aanpak, want die kinderen moeten rigoureus stoppen met pijnmedicatie. Dat is heel lastig voor ze.

Hoe pak je dat dan aan?

Ze moeten er doorheen, een soort van afkicken. Ik leg uit hoe het zit en vervolgens vraag ik: ‘Wil je er iets mee, dan is dit de behandeling, namelijk overal mee stoppen.’ Ik vertel ook dat het heel erg ingewikkeld is en dat ze steun nodig hebben van de mensen om hen heen. Ik bel ze in het begin soms een keer per week om te vragen hoe het gaat en om ze een peptalk te geven. Er is tegenwoordig ook een app, de Detox app. Die is eigenlijk voor volwassenen ontwikkeld, maar voor oudere kinderen ook goed te doen. Ze kunnen een berichtje sturen aan een buddy op het moment dat ze veel hoofdpijn hebben en dat even kwijt willen. Ze krijgen tips, en als ze een dag geen pijnstillers genomen hebben, is de beloning een leuke kreet met een smiley.

Wat zijn de grootste problemen bij migraine?

Jongere kinderen die er al best lang mee zitten omdat sommige huisartsen niet weten dat jonge kinderen ook goed behandeld kunnen worden. Wij behandelen die kinderen wel. Bij oudere kinderen is schoolverzuim een groot ding. Ook kunnen ze geen leuke dingen meer met hun vrienden doen omdat ze zo vaak hoofdpijn hebben, of ze worden niet meer gevraagd voor feestjes.

Wat kun je daaraan doen?

Dat kun je doorbreken met medicatie. Een migraineaanval van drie dagen proberen we terug te brengen naar één dag, zodat ze de volgende dag weer wat kunnen. De eerste behandeling is een goede aanvalsbehandeling. Daar geven we goed uitleg over, want als ouders alleen maar een sinaspril geven, dan kom je niet uit bij migraine. Waar we bij spanningshoofdpijn heel terughoudend met medicatie zijn, gaan we bij een migraineaanval vroeg in de aanval, dan heb je het meeste resultaat. Als dat niet werkt, met acht dagen in de maand pijnmedicatie, dan kijken we naar een profylaxebehandeling.

Wat kun je doen aan spanningshoofdpijn?

Kinderen kunnen door de spanningshoofdpijn in een negatieve spiraal belanden. Ze gaan steeds minder doen, kunnen steeds minder prikkels aan, verzuimen van school en komen uiteindelijk bij ons terecht. Als we de diagnose hebben gesteld en een plan hebben gemaakt, verwijzen we vaak naar de fysiotherapeut. Vanwege nekklachten, voor houdingsadviezen of om de conditie weer op te bouwen. We werken ook veel samen met de kinderpsycholoog als we denken dat spanningen een rol spelen. Niet omdat we denken dat hoofdpijn psychisch is, maar omdat het zo belastend is in het dagelijks leven.

Doorbreek je daarmee een negatieve spiraal?

Dat is het doel. De psycholoog praat vertrouwelijk met het kind en kan ontspanningsoefeningen geven, dat werkt heel goed. Kinderen in de basisschoolleeftijd krijgen ook wel eens medische hypnose. Dat is een manier om afstand te kunnen nemen op een moment dat ze heel veel last hebben van hoofdpijn. Dat wordt al veel gedaan voor kinderen met chronische buikpijn, maar het heeft bij hoofdpijn ook effect.

Doe jij ook de follow-up van de kinderen?

Ik doe veel vervolgcontroles, maar die kunnen ook bij de kinderneuroloog plaatsvinden. De eerste controle gebeurt altijd onder supervisie van de kinderneuroloog. Als we een MRI gedaan hebben, dan geeft de arts de uitslag, geeft uitleg en laat de beelden van de MRI zien. Maar bij het merendeel van de kinderen wordt er geen MRI gemaakt. Indien nodig maken we een vervolgafspraak. Vaak kunnen ouders en kinderen echter prima zelf met de adviezen aan de slag. Soms wordt er in het vervolgtraject gekeken of een aanvullende behandeling nodig is, bij voorbeeld profylactische medicijnen.