Ze moest het huis uit, ze was niet meer te handhaven

Wat heeft je dochter precies?

Schizofrenie. Ik heb twee kinderen met een achtergrond van psychoses. Mijn andere, oudste, dochter loopt al acht jaar instelling in en uit. Ze herkent mij totaal niet en wil geen contact met me hebben, ook niet met familie en vrienden. De regels in Nederland zijn: als de patiënt het niet wil, kun je als ouder niks doen. Ze is ouder dan achttien jaar. Als we in gesprek zijn, denkt ze dat ik een robot ben die haar bestraalt. Hoezo kan ze dan wilsbekwaam zijn? Bij mijn jongste dochter is het iets anders. Zij gebruikte jointjes en dronk, dat ze een psychose kreeg komt door het lachgas. Dat kun je gewoon bestellen, legaal. Bij de sigarenboer krijg je zelfs korting! Het is niet te geloven. Er zijn heel veel kinderen door in het ziekenhuis beland. Mijn kind heeft het zo veel gebruikt dat ze een psychose heeft gekregen. Ze heeft ook schizofrenie.

Was dat eerder vastgesteld?

Nee, ik had wel een vermoeden, vanwege mijn andere kind. Ze is via Mentrum doorgestuurd naar het Amsterdam UMC, locatie AMC en daar onderzocht. Ze heeft de diagnose schizofrenie en ADHD gekregen, en daarnaast oppositioneel gedrag.

Had ze dat gedrag al toen ze jong was?

Ja, als ze moest afwassen samen met haar zusje of zo, deed ze dat niet. Dan ging ze de borden verstoppen of zo. En liegen. Ze had geen zin om te studeren, ze wilde niet. Ze begon ook vroeg met seks en al die dingen. Twaalf jaar was ze. Met een piercing kwam ze toen ze een jaar of veertien was. Tattoos ook, van school gestuurd. Ik heb alles meegemaakt wat je maar kunt bedenken.

Had ze veel vriendjes?

Ze vertoonde sexy gedrag en droeg sexy kleren, veel make up, overdreven, blootfoto’s op sociale media, grenzeloos in dansen, in alles. Ze heeft een mooi koppie. Ik loop met haar, en dan is het helemaal niet leuk als iedereen naar je dochter kijkt.

Heeft zij hetzelfde gedrag als haar oudere zuster?

Nee, haar gedrag is heel anders. Meer teruggetrokken. Jumana is veel meer outgoing.

Kon je geen vat op haar krijgen?

Nee, ik ben echt een strenge moeder. Ik heb pedagogiek gestudeerd. Ik ben goed in mijn werk. Maar het lukte me niet met mijn kind.

Dat moet heel verdrietig zijn?

Natuurlijk is het verdrietig, meer dan verdrietig. Ik kan het met geen pen beschrijven. Die machteloosheid. Het ging ook maar door. Alle hulpverlening heb ik gehad.

Je kon het niet aan?

Ze is boos dat ik haar het huis uitgestuurd heb, maar ze was niet meer te handhaven. Volgens de Marokkaanse cultuur stuur je je kind, vooral een meisje, niet het huis uit, maar zelfs mijn familie vond dat het niet meer kon. Mijn ouders zeiden dat ze gewoon weg moest, omdat het mijn dood zou betekenen. Het was niet te doen. Tegen alles ging ze in. Ik heb haar uit huis gestuurd, misschien was ze vijftien of zo. Ik weet het niet meer. Ik was er zo van slag van. Ik ben gescheiden en moest naar de voedselbank, zo erg was het. Ik had geen geld. Ze kon een kamertje krijgen bij de bazin van haar werk. Die bazin was heel fijn, daar zat ze goed. Het was niet dat ik haar zo maar het huis uitgezet heb, ik heb haar ergens anders geplaatst. Zij ziet dat anders. De reden waarom ik zo ben, zegt ze, is door mij.

Is ze ooit teruggekomen?

Ja, een paar keer. Weer goed maken en dan weer mis, weer goed maken en dan weer mis …

Toen was de diagnose nog niet gesteld?

Nee, ze gebruikte veel jointjes en dronk ook. Ik vond flessen in haar kamer. Als ik kwam, zag ik ballonnetjes en gaspatronen. Gaten van sigaretten op de bank.

Zag je het aankomen, de psychose?

Ja, ik zat te wachten op de klap. Ik zag de symptomen. Ze was afwezig, agressief. Ze verloor de realiteit, haalde non-fictie en fictie door elkaar. Haar oudste zus wilde niks met me te maken hebben, schold me uit en zei gruwelijk dingen tegen mij. Maar bij het crisiscentrum zei Jumana dat ze wilde dat haar moeder er wel bij betrokken werd, altijd.

Ze was heel erg boos en deed de gekste dingen, maar toch vroeg ze om jouw hulp?

Ergens wist ze misschien dat ze niet zoals haar zus wilde eindigen. Daarom werkte ze mee.

Heeft ze medicijnen gekregen?

Ja, ze heeft eerst haldol gekregen, maar dat werkte niet goed voor haar. Toen kreeg zij Abilify® en dat werkte beter. Later heeft zij twee maanden in de crisisopvang gezeten, daarna is ze naar het VIP-team gegaan, Vroege Interventie Psychose-team.

Hoe gaat het nu met haar?

Het gaat beter. Ze woont in een beschermdwonenproject. Alleen een probleem is dat allerlei jongeren daar in en uit lopen, met ballonnen met lachgas en zo. Vorige week kwam de politie omdat de muziek te hard stond. Alles komt bij haar thuis. Jongeren die ziek zijn en die niet ziek zijn. Ik vraag me af of dat goed gaat. De psychose die ze toen had is voorbij. Maar het is een heel ander kind geworden. Net of de ziel eruit is, uitgedoofd. Ze was altijd vrolijk, levendig, lachen. Dat is weg. Totaal een ander persoon geworden.

Heb je nu beter contact met haar?

Ik ben net geopereerd, dus ik kan niet zo vaak naar haar toe. Daarvoor ging ik een paar keer in de week. Er zitten nu twee meiden bij haar die geen huis hebben, ze geeft ze kleren en zo. Al haar vriendinnen zijn weg, ze is eenzaam. Ze koopt zo vriendschap. Dat is wel zielig.

Gebruikt ze wel medicijnen?

Ze is niet medicijntrouw. Toen ik in het ziekenhuis lag, zei ik haar dat ze haar medicijnen moest halen. Na een week belde ik de apotheek en hoorde dat ze die niet opgehaald had. Toen ik uit het ziekenhuis was ontslagen, heb ik de medicijnen opgehaald en bij haar in de bus gedaan. Ik weet niet of ze ze inneemt. Ze weet wel dat het moet, want ze heeft het een paar keer zonder geprobeerd en toen ging het niet goed. Dan krijgt ze weer hallucinaties en stemmen. Sinds eind mei zit ze bij het VIP-team. Ze moet daar blijven tot ze beter is. Ze wil nooit naar de gesprekken met haar begeleiders, maar ik spoor haar aan dat wel te doen, want dan mag ze blijven.

Ze zit nu in dat centrum, is het de bedoeling dat ze straks op zichzelf gaat wonen?

Dat is het doel ja. Elk jaar moet je de aanvraag vernieuwen om in dat huis te mogen blijven.

Ziet Jumana zelf dat ze ziek is?

Ja, ze heeft dat inzicht wel. In het begin van de psychose ging ze de Koran lezen en wilde ze haar hoofddoek weer dragen. Dat hoefde voor mij niet. Ze wilde ook geen hand geven aan mannen, maar dat vond ik onzin. Door die psychose ging ze een beetje terug naar haar wortels. Ze ging weer lange, zwarte rokken dragen met handschoenen. Maar ik wilde dat haar gezicht zichtbaar was. Gelukkig is dat weer voorbij. Na de psychose ging ze een mooie hoofddoek dragen en daarna was ze weer zoals ze was. Weer wat bloter. Eigenlijk zou ze zich wat fatsoenlijker moeten kleden. Ik kleed me ook als een Europese vrouw, maar bij haar is het anders.

Heeft ze een relatie?

Nu niet, maar vier jaar geleden had ze een relatie met een voetballer die in het eerste team van een eredivisieclub speelt. Dat was haar vriendje.

Heeft ze haar school afgemaakt?

Ook niet. Ze deed de kappersopleiding niveau 1, dat is het allerlaagste wat er is. ‘Door het stalken en het doorzettingsvermogen van je moeder, hebben we je je diploma gegeven’, dat hebben ze letterlijk gezegd. Ik heb haar zo verschrikkelijk achter haar broek gezeten. Uiteindelijk heeft ze het gehaald. Je wilt niet vragen hoe.

Heeft ze nog een opleiding gedaan?

Ja, een sportopleiding van een jaar. Als enige meisje tussen allemaal jongens. Maar daar doet ze helaas ook niks mee.

Hoe zie je de toekomst voor Jumana?

Ik hoop op een wonder. Als ze haar medicijnen blijft slikken en ze gaat werken, heeft ze afleiding. Als ze die heeft, goed in balans is, dan ben ik positief.