Bij baby’s kun je astma niet zo gemakkelijk diagnosticeren.
Sabina van Krimpen is longfunctieanalist in het Erasmus MC Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam.
Wat gebeurt er in het longfunctielaboratorium?
Bij patiënten met astma of verdenking op astma, doen we een aantal standaardonderzoeken. Zoals een NO-meting (de ontstekingsgraad van de longen) en een flow-volumemeting, waarbij we kijken hoe diep het kind kan inademen en hoe hard en lang het kan uitademen.We kijken ook of dat normaal is voor hun lengte en leeftijd. Ze krijgen medicijnen om de luchtwegen verder te openen, en als het kind daarna ineens veel harder en langer kan blazen, gaan we denken aan astma.
Welke kinderen zie jij hier in het Sophia?
Alleen de kinderen die ernstig astma hebben, die heel lastig te behandelen zijn en gecompliceerde therapie nodig hebben. Of nieuwe patiënten met mogelijk astmatische klachten. Natuurlijk ook kinderen met andere aandoeningen.Wat kun je voor onderzoek doen bij de hele kleintjes?
Tot anderhalf kunnen ze in de baby bodybox. Daarna worden ze te groot. Vanaf een jaar of drie proberen we ze te laten blazen, maar pas vanaf een jaar of vijf/zes kun je betrouwbaar longfunctieonderzoek doen. Als het kind goed voorbereid is, niet al te bang is en als je het rustig aanpakt.Moeten kinderen trainen om goed te kunnen blazen?
Het is goed als het kind van tevoren thuis een beetje oefent en dat het te horen krijgt wat er gaat gebeuren. Daar hebben we foldertjes voor en die krijgen de ouders mee of opgestuurd. Wij pakken het longfunctieonderzoek bij de kleintjes hier op een speelse wijze aan. Rustig uitleggen en er de tijd voor nemen. De meesten komen een beetje gespannen binnen, maar gaan met een goed gevoel weer weg.Wat is er zo moeilijk aan het longfunctieonderzoek?
Het moet op de juiste manier uitgevoerd worden. Als je tegen een kind zegt dat het zo diep mogelijk moet inademen en zo hard en lang mogelijk moet uitademen, dan doet een kind dat wel, maar waarschijnlijk niet maximaal. Dus je moet ervoor zorgen dat ze het zo goed mogelijk doen en dat je drie ongeveer vergelijkbare metingen hebt, zodat we zeker weten dat het goed is. Je moet ze daarin coachen en dat is best intensief. Je hebt de volle motivatie van het kind nodig, anders lukt het niet. Als de spanning eraf is, gaat het meestal goed.Zijn ouders daarbij?
Bij jonge kinderen wel. De wat oudere kinderen die al vaker geweest zijn, vinden het wel stoer om het alleen te doen. Maar over het algemeen zijn ouders erbij. Ze kijken mee, geven wat commentaar en we kunnen ze nog wat vragen over het medicijngebruik en de therapietrouw.Waar zijn sommige kinderen bang voor?
Bange kinderen hebben vaak al het een en ander meegemaakt in een ziekenhuis. Ze weten niet goed wat ze te wachten staat en zijn bang voor pijn. Of ze zijn angstig dat ze dingen moeten doen die ze niet leuk vinden. Maar ik denk dat iedereen dat wel heeft die naar de dokter moet.Wat is de gang van zaken bij de jongste groep?
Bij baby’s kun je astma niet zo gemakkelijk diagnosticeren. Pas vanaf drie jaar gaan we blazen. De heel kleine kinderen met aangeboren afwijkingen en zo gaan in de bodybox, een glazen kastje waar ze helemaal in liggen. Je kunt de weerstand in de luchtwegen meten, en ook de totale longinhoud wordt bekeken. Je kunt kijken hoeveel lucht er ineens uitkomt met behulp van een vestje. Dat blaast zich op en leegt zo de longen door de druk van buitenaf, dan meet je de hoeveel lucht die eruitkomt. Dat is hetzelfde als dat je een kind heel diep in laat ademen en daarna snel uit laat uitblazen. Een kind doet dat op commando, een baby kan dat niet. De metingen verschillen niet zo veel, maar het is wat beperkter dan bij oudere kinderen. Niet alles is mogelijk omdat een baby niet coöperatief is.En wat kun je bij wat oudere kinderen doen?
Vanaf drie jaar zetten we de kinderen lekker op een stoel en gaan we wat spelletjes doen. Eerst de oefeningen uitleggen en dan gaan we proberen in te ademen en hard uit te blazen. Het is belangrijk dat het kind het leuk vindt. Als ze dan wat ouder zijn kunnen ze gemakkelijker longfunctieonderzoek uitvoeren, omdat ze er al kennis mee gemaakt hebben. Maar echt longfunctieonderzoek doen we pas vanaf vijf/zes jaar.Is het onderzoek anders dan bij volwassenen?
De uitleg is anders en ik moest erg wennen aan de kortere zinnen. Volwassenen doen er veel langer over om uit te blazen. Kinderen zijn veel sneller leeg. Ik moest mijn zinnen aanpassen omdat ik vaak nog zat te praten terwijl ze al uitgeblazen waren. Ik moest er ook aan wennen dat de ouders er steeds bijzitten. Maar dat was ook wel fijn omdat je ze van alles kunt vragen.Het onderzoek is niet zo heel anders, maar normen worden soms aangepast. Het is wel leuk dat we met meerdere mensen werken en dat we bij elkaar kunnen kijken hoe een ander het aanpakt. Zo kun je van elkaar blijven leren en het onderzoek steeds weer verbeteren
Hoe gaat het bij oudere kinderen?
Als kinderen ouder worden en gaan puberen, hebben ze vaak meer moeite om hun best te doen. Dan zijn wij ervoor om ze te motiveren, om uit te leggen waarom ze hun best moeten doen. Ze gaan allemaal die fase door en ze hebben allemaal een andere aanpak nodig. We hebben daar geen standaard regels voor. Het belangrijkste is dat je weet wat je doet en dat je je gevoel erin gooit.Wat doen jullie met de resultaten?
De beoordeling wordt gedaan door de kinderlongarts. Maar als kinderen vaker komen en vragen hoe het ervoor staat, willen we er soms best wat over zeggen of iets uitleggen. Maar echt uitslagen geven doen we niet. Dat geldt ook voor de NO-meting. Daar komt normaalgesproken een getal uit tussen de 5 en 25, en dat is normaal. Bij sommige kinderen met astma is dat getal wel 80 of hoger. Dat zien ze zelf ook wel op het scherm, dan kan ik me niet altijd van commentaar onthouden.Zijn er grote verschillen in de volumemetingen?
Ja zeker. De hoeveelheid lucht die ze kunnen uitblazen kan heel erg variëren, omdat de luchtwegen soms heel erg kunnen knijpen, of omdat er slijm zit. De ene keer kan het heel goed zijn en de andere keer weer 20% lager. Soms zijn er nog wel grotere verschillen.Als kinderen benauwd zijn, kun je dan een longfunctie blazen?
Als kinderen echt met een aanval binnenkomen op de EHBO, zijn ze vaak niet in staat om een longfunctie te blazen. Op dat moment gaat de dokter die dienst heeft daar meteen mee aan de slag. Als het iets beter gaat, komen ze alsnog om te blazen, maar bij heel acute problemen zien we ze meestal niet hier op de polikliniek.Therapietrouw is heel belangrijk. heb jij daar ook een rol in?
Kinderen komen na de diagnose om de zoveel tijd terug om te kijken hoe het gaat en om de behandeling in de gaten te houden. Voor elk bezoek aan de dokter komen ze bij ons om een longfunctie te blazen. Dan doen we een NO-meting en een flow-volumemeting. We vergelijken de waarden met de vorige meting. Soms zijn er grote verschillen tussen de oude en de nieuwe metingen. De arts gaat bekijken hoe dat komt. Zijn de medicijnen goed ingenomen? Is het kind op dat moment verkouden. Helpt de therapie wel? Is het kind braaf met innemen van de medicijnen. Als het kind niet therapietrouw is, zie je dat direct terug in de testen. Vaak gaat het ook beter en dat is natuurlijk mooi nieuws.Zie je veranderingen als kinderen verder groeien?
Als kinderen groeien, groeit ook de inhoud van de longen en zouden ze ook meer moeten blazen. Als het longvolume dan stilstaat, is dat in verhouding een afname. Dat moet heel goed in de gaten gehouden worden. In sommige medicatie zitten hormonen die de groei doen stagneren. Dan groeien ze minder en blijft ook de groei van de longen achter. Maar dat controleert de dokter allemaal!Checken jullie ook hoe kinderen hun medicijnen nemen?
Zeker. De astmaverpleegkundige heeft daar de belangrijkste rol in, maar wij doen het ook. Ik vraag vaak hoe ze thuis hun longmedicijnen innemen. Dan mogen ze het voordoen met een placebo (nepmedicijn dat er hetzelfde uitziet). Op dat moment kun je zeggen wat er anders of beter zou moeten en in het beste geval natuurlijk vertellen dat ze het heel goed doen.-
Noor Rikkers kinderlongarts, niet praktiserend, zet zich in voor een nicotinevrije samenleving voor kinderen.
-
Lidwien Hanff is nu ziekenhuisapotheker in het Prinses Maxima Centrum. Voorheen werkte zij in het Erasmus MC-Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam.
-
Tjalling de Vries is algemeen kinderarts in het medisch centrum Leeuwarden, met als aandachtsveld astma en allergie.
-
Rijn Jöbsis is kinderlongarts in het MUMC+ in Maastricht.
-
Professor Peter Sterk was als klinisch fysioloog verbonden aan het AMC in Amsterdam. Hij deed onderzoek naar de oorzaken van astma en naar vernieuwende behandelingen van de ziekte.
-
Ted Klok is kinderarts-allergoloog in het Deventer ziekenhuis. Hij heeft promotieonderzoek gedaan naar therapietrouw bij kinderen met astma van 2 tot 12 jaar.
-
Sabina van Krimpen is longfunctieanalist in het Erasmus MC Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam.
-
Mohamed (7) heeft astma. Hij kan goed voetballen, maar moet af en toe even rusten. Zijn vrienden begrijpen het wel.
-
Mitchell (19) heeft astma; Ik ben er van jongs af aan gewend en ervaar het als gewoon. Ik kan mezelf niet anders voorstellen. Dit is voor mij normaal.
-
Mariëlle Pijnenburg is als kinderlongarts verbonden aan Kinderhaven en Erasmus MC, en aan het Sophia kinderziekenhuis van het Erasmus MC, beide in Rotterdam.
-
Liesbeth van Essen-Zandvliet is kinderlongarts in Heideheuvel.
-
Het is belangrijk om je conditie op te bouwen. Ik doe aan volleybal en dansen, hiphop.
-
Kim (19) heeft astma sinds haar derde. Ze woont in Best en zit op het Ster College in Eindhoven om haar havo-diploma te halen.
-
Maarten Kuethe is kinderarts met kinderlongziekten als aandachtsgebied en was werkzaam in het Amphia ziekenhuis in Breda. Hij deed onderzoek naar astma en (stoppen met) roken.
-
Ghislaine van der Zande is kinderlongconsulent in het Flevoziekenhuis in Almere.
-
Hein Brackel is kinderarts voor longziekten en was werkzaam in het Catharina ziekenhuis in Eindhoven. Daar hield hij zich bezig met de nieuwe richtlijnen voor en het monitoren van astma.
-
Gerard Koppelman is kinderarts en sinds 2008 kinderlongarts in het UMCG, Beatrix kinderziekenhuis in Groningen. Naast klinisch werk doet hij onderzoek naar de erfelijke oorzaken van astma.
-
Cindy Hugen is kinderlongarts in het Universitair Centrum voor Chronische ziekten (UCCZ) en het RAAcK in Nijmegen.
-
Bart Rottier is kinderlongarts in het Beatrix Kinderziekenhuis van het Universitair Medisch Centrum Groningen.
-
Bart van Ewijk jaar is kinderlongarts in de Tergooiziekenhuizen in Blaricum en Hilversum.
-
Achmed en Hanaa zijn de ouders van Mohamed. Het begon toen hij vijf maanden oud was en ze op vakantie waren in Egypte.
-
Aad (49) en Hanneke (50) zijn de ouders van Merel (12). Merel kreeg klachten toen ze een jaar of zes was. Ze had niet de klassieke verschijnselen van astma.
-
Yvonne (39) is de moeder van Marnix (9) en Kim (11). Ze hebben alle drie astma.
-
We zaten bijna elke week bij de kinderarts. Op een gegeven moment stelde de kinderarts voor dat hij naar Davos moest.
-
Tygo werd zes weken te vroeg geboren en kwam met een keizersnee ter wereld. Vanaf het begin had hij last van zijn luchtwegen of van eczeem.
-
Petra (42) is de moeder van Bjorn-Jens (5). De diagnose astma is gesteld toen hij 2,5 jaar was.
-
Ze denken dat het na zijn vierde jaar beter zal gaan. In warme periodes zal het beter gaan en in koudere periodes zal hij vaker ziek zijn.
-
Esther (37) is de moeder van Pearl (7). Toen Pearl 3,5 jaar was werd ze erg ziek. Nu ze wat ouder is, wordt ze steeds sterker.
-
Catherine (39) is de moeder van Remco (3). Hij heeft ernstige allergie.
-
Barbara is de moeder van Nina (3). Nina heeft astma.
-
Yvonne Hoekveen doet de longfunctieonderzoeken op de Kinderhaven polikliniek voor kinderen met astma, allergie en eczeem van het Havenziekenhuis in Rotterdam.
-
Fien (14) heeft sinds haar vroege jeugd allergische astma.
-
Toen ze een jaar of acht was is het echt gediagnosticeerd. Daarvoor was ze vaak ziek. Je denkt dat dat hoort bij kleine kinderen. Ze kreeg wel medicijnen voor astma.
-
Merel (12) heeft astma sinds haar achtste. Ze woont in Almere.
-
Norbert van den Berg is kinderarts in het Flevoziekenhuis in Almere, dat een van de grootste kinderklinieken van Nederland heeft.
-
Laatst was ik uit logeren en toen deden ze de open haard aan. De hele nacht was ik aan het hoesten, en ik moest een keer of vier puffen. Ik had wel meteen door dat het door de open haard kwam.
-
Jeroen (32) en Morticia (32) zijn de ouders van Damian (1). Hij heeft een vernauwing van de luchtwegen, en ook het beschermlaagje van de luchtwegen ontbreekt.
-
Af en toe baal ik er wel van. Het liefst heb je het niet, maar je leert ermee leven. Ik kan er niet veel aan veranderen, dus ik accepteer het wel.
-
Bjorn-Jens Ploegman (5) zit in groep twee. Hij heeft astma.
-
Ashley (17 jaar) heeft astma vanaf haar geboorte. Ze zit sinds een jaar op het roc.
-
Christel Linssen (38) is kinderlongverpleegkundige in het Catharina ziekenhuis in Eindhoven. Haar voornaamste taak is het begeleiden en voorlichten van kinderen met astma en hun ouders.
-
Tessa heeft ernstig astma. Ze gaat regelmatig naar Davos.
-
Als er een activiteit op school was, skeeleren of naar kamp fietsen, kon ze vaak niet meedoen. Dan moest ze met de auto naar het kamp.
-
Bernie Roozekrans werkt als kinderlongverpleegkundige in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk.
-
Eric Duiverman is emeritus hoogleraar en was als kinderlongarts verbonden aan het UMC Groningen.
-
Erik-Jonas van de Griendt is kinderlongarts in het Flevoziekenhuis. In 2006 was hij verbonden aan de kinderafdeling van het Nederlandse Astmacentrum Davos in de Zwitserse Alpen. Dit interview gaat over de tijd dat hij in Davos werkzaam was.
-
Rond 2005 kon ik het echt niet meer. Toen begreep ik ook dat er voor de kinderen een hulppot was en dat je door het CIZ geïndiceerd kon worden. Omdat ik twee kinderen met astma had, heb ik nooit kunnen werken.
-
Als je niet aan topsport doet, is 15 procent minder longcapaciteit geen groot probleem. Dan kun je nog alles. Maar iemand die topsport doet heeft die 100 procent echt nodig om op topniveau te kunnen presteren.
-
Dat Sara astma heeft weten we pas sinds haar zevende, maar we wisten vrij snel dat ze iets had. Als baby had ze al een puffer omdat ze vaak benauwd was.
-
Ik heb soms last van benauwdheid en moet vaak niezen en hoesten. Ik heb ook last van tranende ogen en een loopneus en ik ben sneller moe.
-
De hele dag door geef ik advies aan assistenten over (nieuwe) medicijnen en beantwoord ik telefoontjes en e-mails. Dagelijks heb ik contact met artsen voor overleg over de voorgeschreven medicijnen.
-
Pearl (7) heeft astma. Ze heeft ook een hondje. En het gaat heel goed!
-
Cynthia van Leuven (42) is de moeder van Remco (14). Hij heeft astma sinds zijn tweede jaar.
-
Bert Arets is kinderlongarts in het UMC Utrecht, locatie Wilhelmina kinderziekenhuis. Hij doet onderzoek naar astma bij heel jonge kinderen.
-
Johanna Rijntjes is gepensioneerd kinderarts-allergoloog in het Emma kinderziekenhuis/AMC in Amsterdam. Ze behandelde veel patiëntjes met allergische klachten, waaronder astma.
-
Anneke Jellema (16) heeft astma vanaf haar tweede, en doet aan hockey, atletiek en fitness.
-
Jelmer Krom (34) is voorlichter en woordvoerder van het Astma Fonds.
