Hoe kan een hersentumor ontstaan?
Je lichaam maakt voortdurend nieuwe cellen aan, en de oude cellen worden vervangen. Anders zou je niet kunnen groeien en herstellen. Er worden evenveel nieuwe cellen aangemaakt als er oude worden afgebroken. Dat is keurig in evenwicht. Je cellen zorgen daar zelf voor, de informatie daarover ligt vast in het binnenste van je cel, in je erfelijk materiaal, je genen. Tijdens de groei en ontwikkeling heb je meer nieuwe cellen nodig, ook dat is keurig geregeld en onder controle.
Cellen in je lichaam
Je lichaam is opgebouwd uit ontelbaar veel cellen. Je hebt heel veel verschillende soorten cellen en die hebben allemaal hun eigen eigenschappen en taken (celdifferentiatie). We zeggen dan dat de cellen zijn gespecialiseerd. Gespecialiseerde cellen noemen we ook wel rijpe cellen. Voorbeelden zijn o.a. zenuwcellen, slijmvliescellen, kraakbeencellen en huidcellen.Een nieuwe cel krijg je door celdeling. Uit één cel ontstaan twee cellen, uit twee cellen ontstaan vier cellen, uit vier cellen ontstaan acht cellen etc. Alle cellen in je lichaam zijn ontstaan uit stamcellen. Als een stamcel zich deelt ontstaan voorlopercellen, dat noemen we ook wel onrijpe cellen. Voorlopercellen ontwikkelen zich tot gespecialiseerde cellen die zichzelf weer kunnen delen.
De celgroei of celcyclus; normaal en abnormaal
Cellen groeien, ontwikkelen en delen zich, dat noemen we de celcyclus. De cellen in je lichaam delen zich voortdurend. Je maakt evenveel nieuwe cellen aan als er oude worden afgebroken. Dat is keurig in evenwicht. De cel zorgt daar zelf voor, de informatie daarover ligt vast in het binnenste van je cel, in je erfelijk materiaal, je genen.Toch raakt het evenwicht soms verstoord, en maak je meer nieuwe cellen aan dan nodig is. Zo onstaat er een groep cellen die steeds groter wordt. Dat noemen we een kwaadaardige tumor. Als je zo’n tumor hebt, heb je kanker.
De rol van erfelijk materiaal bij het ontstaan van kanker
In iedere lichaamscel zit een kern met chromosomen (DNA), dat is je erfelijke materiaal. Op die chromosomen zitten genen, stukjes DNA, met informatie voor het aanmaken van eiwitten.Als een cel gaat delen, verdubbelt hij eerst zijn DNA en verdeelt dit over twee nieuwe cellen (de dochtercellen). Tijdens de celdeling kunnen foutjes in het DNA ontstaan, dit noemen we mutaties. Meestal repareert je cel zo’n foutje zelf en als dat niet lukt, ruimt de cel zichzelf op. De cel gaat dan dood. Dit heet apoptose.
Maar heel soms gebeurt dat niet en blijft de cel met dat foutje bestaan. Die cel verandert dan en kan zich ongecontroleerd gaan delen, zo kan er een tumor ontstaan. Dat is pure pech.
Zo’n mutatie of foutje kan in allerlei cellen voorkomen, ook in voorlopercellen. Bij kinderen kan dat een rol spelen bij het ontstaan van hersentumoren. Bij volwassenen is dat anders, dan heeft DNA-schade door andere invloeden ook een belangrijkere rol.
De meeste DNA-mutaties die kanker veroorzaken zijn nieuw ontstaan. Sommige mutaties zijn erfelijk, ze kunnen de kans op kanker verhogen, maar dat wil niet zeggen dat je het krijgt.
Als je kanker hebt, zijn er vaak meer genen betrokken, je hebt dan dus meer genen die een mutatie (foutje) hebben.
Het gaat dan om de volgende genen:
- Genen die de celcyclus controleren. (het proces waarin een cel ontstaat door deling, groeit en zich ontwikkelt, tot aan zijn eigen deling in twee nieuwe cellen).
- Genen die betrokken zijn bij de groeisignalen.
- Genen die foutjes in het DNA van de cel herkennen.
- Genen die foutjes in het DNA van de cel herstellen.
- Genen die de celdood controleren.
Celdood of apoptose zorgt ervoor dat een cel afsterft, waarna hij kan worden opgeruimd.
- Genen die betrokken zijn bij de differentiatie van de cel.
Door differentiatie krijgt een cel kenmerkende eigenschappen, de cel specialiseert zich en heeft daardoor een eigen taak.
Oncogenen zijn betrokken bij de aanmaak van eiwitten die de celcyclus controleren. Een mutatie in zo’n gen kan zorgen voor abnormale celgroei.
Genen die betrokken zijn bij het afremmen van de celgroei, het herstel van DNA-foutjes in de cel en het laten afsterven van een cel noemen we anti-oncogenen of tumorsuppressorgenen. Deze genen kunnen veranderen door een mutatie waardoor abnormale cellen niet doodgaan, kunnen groeien en er ongecontroleerde groei ontstaat.
Bij de ontwikkeling van kanker zijn deze beide genen betrokken, ze zijn niet meer in balans;
- de oncogenen zijn actief en stimuleren de signaalroutes die betrokken zijn bij de celcyclus.
- de tumorsuppressorgenen zijn niet actief, waardoor tumorcellen niet doodgaan en kunnen groeien.
Als een gen actief is (geactiveerd), wordt er meer eiwit gemaakt waarvoor het gen de informatie bezit. Als een gen niet actief is (geïnactiveerd), wordt er minder eiwit gemaakt waarvoor het gen de informatie bezit.
-
Een hersentumor komt bij kinderen niet vaak voor, toch is het de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij kinderen. Een tumor kan overal in je lichaam ontstaan, maar een hersentumor zit in je hersenen of hersenvliezen, die zitten in je hoofd.
-
Je hersenen vormen samen met de ruggenmerg het centrale zenuwstelsel. Je zenuwstelsel bestaat uit een centraal en een perifeer zenuwstelsel en is opgebouwd uit zenuwcellen.
-
Je hersenen liggen in je hoofd, binnen je schedel die is opgebouwd uit een geheel van botten. Je schedel is hard en beschermt je hersenen tegen beschadiging.
-
De hersenen bestaan uit meerdere delen. Je hebt grote hersenen, kleine hersenen, tussenhersenen en een hersenstam die je hersenen verbindt met het ruggenmerg. Ieder deel heeft een eigen functie, maar moet vooral goed samenwerken met andere delen.
-
Een tumor begint als een cel zich ineens zomaar gaat delen, zonder dat daar controle op is. Er komen dan steeds nieuwe cellen bij.
-
Een nieuwe cel ontstaat door celdeling. Tijdens de celdeling kunnen foutjes in je DNA ontstaan. De cel verandert dan en kan zich ongecontroleerd gaan delen, zo kan er een tumor ontstaan.
-
Wanneer het DNA binnen een gen verandert, verandert ook het eiwit waarvoor het gen de informatie bezit. Het veranderde eiwit kan ervoor zorgen dat de cel zich anders gaat gedragen en zich bijvoorbeeld sneller kan gaan delen.
-
Ongeveer een op de vier de kinderen met kanker, heeft een hersentumor of tumor in het ruggenmerg. In Nederland krijgen elk jaar minimaal 120 kinderen een hersentumor.
-
Als je een hersentumor hebt, kun je van verschillende dingen last hebben. Dat hangt vooral af van de vorm en de grootte van de tumor en de plaats waar hij zit.
-
Er zijn heel wat verschillende hersentumoren. Om goed te weten wat voor hersentumor je hebt, wordt gekeken naar het type tumorcel, de genetische kenmerken en de gradatie.
-
De diagnose verloopt voor iedereen anders. Soms is het snel duidelijk dat er iets mis is, maar het kan ook lang duren. Er zit altijd tijd tussen het begin van de klachten, het vermoeden dat je een hersentumor hebt en het vaststellen ervan.
-
Je hebt verschillende hersentumoren bij kinderen. Ze hebben allemaal een eigen naam. Die heeft te maken met het soort cellen waaruit ze zijn ontstaan en/of de plek waar ze zitten.
-
Een glioom ontstaan uit gliacellen, de steuncellen in je hersenen. Er zijn meerdere vormen die uit verschillende cellen ontstaan. Zo heb je astrocytomen, oligodendrogliomen, oligoastrocytomen en ependymomen.
-
De cellen van een embryonale tumor zijn voor de geboorte al veranderd, tijdens de ontwikkeling van de cellen. Een medulloblastoom is een embryonale tumor in de kleine hersenen.
-
De hypofyse is een kleine klier die in een holte van je schedel ligt, onderaan je hersenen, achter je ogen. Er zijn verschillende tumoren die daar kunnen ontstaan, het craniofaryngeoom komt het meest voor.
-
Een kiemcel of voorlopercel is een cel die zich bij een ongeboren baby kan ontwikkelen tot een lichaamscel. De kiemcel kan zich ontwikkelen tot een tumorcel waardoor een tumor ontstaat.
-
Andere hersentumoren die voor kunnen komen bij kinderen
-
De behandeling van een hersentumor verschilt per kind. Als behandeling zijn een operatie, bestraling en medicijnen mogelijk.
-
Tijdens een operatie wordt geprobeerd om de tumor of een deel ervan te verwijderen. Ook kun je geopereerd worden omdat de tumor ernstige klachten geeft.
-
Bestraling wordt ook wel radiotherapie genoemd (RT). Er zijn twee soorten bestraling: met fotonen of met protonen.
-
Bij de behandeling van de hersentumor kun je klassieke chemotherapie, gerichte therapie of immunotherapie krijgen. Soms heb je ook andere medicijnen nodig.
-
Iedereen krijgt een eigen, unieke behandeling. Hier vind je voorbeelden van behandelingen die kunnen worden gegeven.
-
Het kan zijn dat het niet lukt om de tumor te verwijderen of onder controle te krijgen en dat genezing niet mogelijk is.
-
Een hersentumor kan schade aan je hersenweefsel geven, waardoor je later lichamelijke klachten, beperkingen of verandering in je gedrag of ontwikkeling kunt krijgen.
