Wat is coeliakie?
Coeliakie is een chronische darmziekte, waarbij je dunne darm reageert op het eiwit gluten, dat zit in de graansoorten tarwe, rogge, spelt, kamut en gerst. Deze reactie is een auto-immuunreactie. Dat betekent dat het mechanisme bij coeliakie anders is dan een overgevoeligheid of een intolerantie. Hoe coeliakie precies ontstaat weten we (nog) niet, maar wat we wel weten is dat het niet overgaat. Als je coeliakie hebt zul je dat de rest van je leven houden. Met een goed dieet kun je klachtenvrij raken. Bij een intolerantie kun je wel een beetje van een stof verdragen, bij coeliakie kan je dat niet. Bij een gluten overgevoeligheid of sensitiviteit zijn de symptomen mogelijk vergelijkbaar met coeliakie, maar de antistoffen en ontstekingsreactie met darmschade, die bij coeliakie passen ontbreken dan.
Toch past haver die niet besmet is, in een dagelijks en gezond glutenvrij dieet vanwege de hoogwaardige voedingskwaliteiten. Als op de verpakking van een (haverbevattend) product expliciet ‘ glutenvrij’ gemeld staat, kun je het goed gebruiken, liefst met het officiële glutenvrij logo op de verpakking hebben. Die producten zijn streng gecontroleerd.
Het verschil tussen overgevoeligheid en allergie
Coeliakie wordt vaak een glutenallergie genoemd, maar dat is niet juist. Coeliakie is een auto-immuun reactie.Het verschil zit in de manier waarop het ontstaat. Beide reacties worden veroorzaakt door het afweersysteem, maar een allergie is gebaseerd op een afweerreactie die door IgE wordt bepaald en coeliakie op een afweerreactie die wordt bepaald door T- en B-cellen.
Voor gluten bestaat alleen overgevoeligheid en geen allergie. Maar voor tarwe, een graanproduct waar gluten inzit, bestaat wel allergie, dat noemen we een tarweallergie. Tarweallergie komt minder vaak voor dan coeliakie. Bij tarweallergie reageer je alleen op bepaalde eiwitten in tarwe en niet op producten als rogge of spelt. De klachten die voor kunnen komen bij tarweallergie zijn vooral allergisch van aard; zoals een loopneus (‘rhinitis’), het vasthouden van vocht in bijvoorbeeld het gezicht (‘angio-oedeem’) of een anafylactische (acute en heel ernstige) reactie. Soms lijken de klachten (vooral diarree en buikpijn) op coeliakie.
-
Coeliakie is een chronische darmziekte waarbij je dunne darm reageert op het eiwit gluten, dat zit in de graansoorten tarwe, rogge, spelt, kamut en gerst.
-
Granen bestaan voor het grootste gedeelte uit koolhydraten en voor een klein gedeelte uit eiwitten.
-
De dunne darm speelt een belangrijke rol in de spijsvertering. Voedingsstoffen worden in de dunne darm verteerd en vervolgens opgenomen in de bloedbaan.
-
Als je coeliakie hebt is je dunne darm beschadigd. Dat komt door een afweerreactie van je afweersysteem. Je afweersysteem beschermt je tegen lichaamsvreemde stoffen (indringers zoals bacteriën en virussen) zodat je niet ziek wordt.
-
Je kunt coeliakie ontwikkelen als je er erfelijke aanleg voor hebt, maar dat hoeft niet. Wie het wel of niet krijgt en waarom of wanneer, is niet duidelijk. Wel weten we dat omgevingsfactoren een rol spelen.
-
Als ze denken dat je coeliakie hebt, krijg je aanvullend onderzoek om de diagnose te bevestigen.
-
Coeliakie komt vaak voor, zowel bij kinderen als volwassenen. Eén à twee op de honderd kinderen heeft het, maar we denken dat het er veel meer zijn, alleen is bij hen de diagnose nog niet gesteld.
-
Als het slijmvlies van je dunne darm is beschadigd (vlokatrofie) verloopt de vertering en opname van voedingsstoffen anders. Als voedingsstoffen niet goed worden opgenomen, noemen we dat malabsorptie. Hierdoor ontstaan er tekorten en door de tekorten ontstaan klachten.
-
Als je geen voedingsmiddelen met gluten eet, kan je darmwand zich herstellen en verdwijnen de klachten. Je moet dus een strikt glutenvrij dieet volgen.
-
Coeliakie is een veelvoorkomende aandoening die op alle leeftijden kan voorkomen. Als je coeliakie hebt kunnen je darmen geen gluten verdragen. Het wordt niet altijd ontdekt. Naar verwachting heeft één op de honderd kinderen coeliakie.
