Cyberpoli
Astma
Cyberpoli
Astma
Interviews
Vapen zorgt voor schade aan het brein

Vapen zorgt voor schade aan het brein

Noor Rikkers kinderlongarts, niet praktiserend, zet zich in voor een nicotinevrije samenleving voor kinderen.

Wat is is het verschil tussen vapen en roken?

Bij vapen wordt er, anders dan bij roken, geen tabak verbrand. Je inhaleert een vloeistof met (bijna altijd) nicotine en andere toevoegingen, die verhit wordt. Daardoor krijg je bij vapen geen teer en koolmonoxide binnen. Los daarvan is vapen verder wel erg schadelijk.

Wat is er zo schadelijk aan vapen?

Uit veel vapes komt meer giftige en verslavende nicotine dan uit een heel pakje sigaretten. Nicotine verstoort de ontwikkeling van het brein onherstelbaar, en vergroot de kans op psychische problemen. Verder stappen vapende jongeren heel vaak over op sigaretten.

Leidt vapen tot roken?

Als je gaat vapen heb je een drie keer hogere kans dat je gaat roken. Twee op de drie kinderen die vapen roken ook, dan heb je de schade van allebei. Het aantal jongeren dat rookt neemt ook niet meer af. Jongeren vapen steeds vaker en steeds jonger. Eén op de vijf kinderen heeft het afgelopen jaar gevapet. Tweedeklassers van de middelbare school vapen wekelijks vier keer meer dan vier jaar geleden. En in groep 7 en 8 van de basisschool, tien-elfjarigen, heeft 8% al eens gevapet. Op jongere leeftijd vapen leidt tot meer schade aan het brein.

Wat zit er in een vape?

In een vape zitten dragerstoffen waarin meestal nicotine (ook als er opstaat dat er geen nicotine inzit) en smaakstoffen zijn opgelost. In vapes zit nicotinezout, dat is een andere vorm van nicotine dan in sigaretten. Dat nicotinezout kun je makkelijker opnemen, het komt sneller in je bloed. Op het moment dat een vape verwarmd wordt, ontstaan er kankerverwekkende, giftige stoffen, zware metalen en heel fijn stof, dat komt allemaal samen met de nicotine heel diep in je longen. Ook smaakstoffen kunnen allerlei schadelijke vormen aannemen. Ze zijn alleen getest op of je ze kunt eten of drinken en totaal niet op inhalatie. We weten van botersmaakstof dat medewerkers in de popcornindustrie die deze stoffen inademden, daar een verschrikkelijke longaandoening van kregen. Die botersmaakstof zit ook vaak in vapes. Dan kun je zelf wel bedenken wat dat doet.

Is vapen het nieuwe roken?

We waren heel goed bezig met de rookvrije generatie. Roken werd een beetje een sneue gewoonte, en toen kwam er ineens een heel hip en leuk alternatief dat ontzettend aansloeg onder de jeugd. Met smaakjes en leuke kleurtjes. De tabaksindustrie brengt het als een betere optie voor verstokte rokers, maar uiteindelijk willen zij juist dat kinderen verslaafd raken aan de nicotine. Kinderen zijn voor de tabaksindustrie een prachtige klant, ze beginnen heel vroeg, raken snel verslaafd en zijn daardoor heel lang klant van hun producten.

Wat maakt vapen erger dan roken?

Behalve dat je het meer schadelijke nicotinezout binnenkrijgt, komt er geen einde aan een vape. Een sigaret is op enig moment opgebrand, een vape kun je de gehele dag door gebruiken. Bij veel vapes (vooral de illegale) heb je geen idee wat erin zit. Zo kun je onbedoeld heel veel nicotine en schadelijke stoffen binnenkrijgen. Een ander punt is dat vapen heel goedkoop is. Een vape krijg je al voor zes euro of nog goedkoper. De overheid wil dat er ook accijns op vapes komt, maar dat gebeurt niet voor 2026, dus tot die tijd blijven vapes goedkoop.

Wat doet nicotine met je brein?

Nicotine is heel verslavend, net zo verslavend is als cocaïne en heroïne. Jonge kinderen raken sneller verslaafd dan oudere kinderen, dus een jong kind kan binnen enkele dagen tot weken verslaafd zijn. Nicotine heeft invloed op het ontwikkelende brein. Een gezond kinderbrein ontwikkelt zich in de jaren van impulsief naar verstandig. Die ontwikkeling wordt door nicotine verstoord, met als gevolg dat je meer concentratieproblemen hebt en minder goed je impulsen kunt bedwingen. Je kunt ook minder goed verstandige besluiten nemen. Die schade is onherstelbaar. Je kunt wel stoppen met roken of vapen, maar de schade aan het brein komt niet meer goed, en daar maak ik me zorgen over.

Hoe slecht is roken of vapen voor kinderen met een aandoening?

Neem kinderen met astma. Je wil niet dat zij extra geprikkeld worden. Zowel in de sigaret als de vape zitten heel veel prikkelende stoffen. We weten dat kinderen met astma die sigaretten roken sneller op de IC komen. Of dat voor vapen ook geldt we weten we niet, wel dat ze sneller een astma-aanval krijgen.

Hoe slecht is vapen?

Per jaar overlijden 20.000 mensen aan het roken. We weten nog niet precies wat vapen doet op de lange termijn, maar wát we weten, stelt niet gerust. Studies laten zien dat COPD (waarbij je luchtwegen vernauwd zijn en je vaker benauwd bent), net zoveel voorkomt na vijf jaar vapen als na vijf jaar roken. Ook veroorzaakt vapen schade aan het DNA in cellen, dat gaat vooraf aan kanker. Dan heb je nog de verslaving, de schade aan je brein en de psychische problemen. Die zorgen voor meer of ergere depressies, meer angst en meer stress. En jongeren hebben daar tegenwoordig sowieso al meer last van, dat wil je niet nog eens versterken.

Hoe kunnen we kinderen en jongeren het beste benaderen, zodat ze niet beginnen?

Met Sylvia Heddema heb ik hierover een boek geschreven voor ouders, dat heet ‘ Stoppen met vapen: zo help je je kind’ . Ouders denken dat ze er niet toe doen, want vrienden zijn belangrijker. Dat wil ik bestrijden. Ouders, onderschat jullie rol niet en stel grenzen. Begin met je goed te informeren. Dat kan via ons boek of op de website van het RIVM of het Trimbosinstituut. Ga eens naar zo’n vapeshop en kijk eens wat er is. Praat met andere ouders en bepaal voor jullie gezin de grenzen. Zeg bijvoorbeeld dat je niet wilt dat je kind vapet, ook niet buitenshuis. Dat wil niet zeggen dat je kind zich daaraan zal houden, maar het is belangrijk dat hij of zij weet wat jouw grens is.. Dat betekent dat je het gesprek moet aangaan met je kind. Het beste is dat te doen voordat het kind vapet, maar vaak gebeurt dat pas op het moment dat je een vape vindt of dat je erachter komt dat er gevapet wordt. Wordt dan niet boos. Als je nog in die emotie zit, wacht dan met het gesprek. Kies een rustig moment, bijvoorbeeld als je samen in de auto zit of wandelt. Probeer dan rustig het gesprek te voeren.

Heb je tips voor zo’n gesprek?

Stel alleen vragen die beginnen met ‘wat’ en ‘hoe’. Dan heb je automatisch een open gesprek. Niet de ‘waarom’ vraag, want daar zit een oordeel in. ‘Wat weet je over vapen’, ‘hoe ben je bij vapen gekomen’?’. Probeer geïnteresseerd te zijn, echt nieuwsgierig. Zoek uit wat je kind precies weet. Kinderen hebben hele andere bronnen, zoals social media of informatie van vriendjes. Dat is hun waarheid. Probeer dat naar boven te halen en zeg dan dat je ‘dit en dat’ gelezen hebt en bezorgd bent over ‘dit en dat’. Al je kennis kun je dan in dat gesprek overbrengen. Uiteindelijk bepaal je samen als gezin wat er in huis wel en niet kan. ‘Dit zijn de afspraken en daar gaan we ons aan houden’. Dat wil niet zeggen dat je kind niet gaat vapen, maar ergens zal er een stemmetje klinken dat het niet zo’n goed idee is. We weten bij alcohol dat ze er dan minder snel aan beginnen. Zorg dat je helder bent en hou de communicatie open. Je kind vindt het echt belangrijk wat je vindt. Beschuldigingen hebben geen zin.

Hoe help je je kind met stoppen?

Om te beginnen moet het kind zelf willen stoppen, anders gebeurt het niet. Als het wil stoppen kun je samen beginnen met een dagboekje; hoe vaak er wordt gevapet, waarom en waar. Dan kun je samen bedenken en opschrijven wat de voor- en nadelen van het stoppen zijn. Wordt er gekozen voor stoppen, doe het dan goed; iedere vape, sigaret, snus of wat dan ook, moet het huis uit. Dan bepaal je met elkaar een stopdatum. In een vakantie kan handig zijn, dan wordt het kind niet verleidt door de omgeving. Wat ook helpt is een stopmaatje, een vriend of vriendin die niet vapet en die het kind kan bellen als het moeilijk is. En bedenk van tevoren wat moeilijke momenten kunnen zijn. Als een groep vrienden zegt; wil je vapen, hoe zeg je dan nee? Dat kun je voorbereiden. Dat kan betekenen dat je kind die eerste tijd niet naar dat feestje gaat of bij dat groepje gaat staan. En het kan ook misgaan, het is een proces van vallen en opstaan. Gebruik dat om te kijken waar het mis ging. Hoe kun je voorkomen dat het weer gebeurt. En heel belangrijk: leg uit dat één trekje niet kan! Ieder trekje dat je neemt, maakt dat de verslaving weer helemaal wordt getriggerd.

Helpt een stopcoach?

Jongeren zien een coach vaak niet zo zitten, dat is best ver weg voor ze. Er is wel een app, die heet Quiddy, maar die is echt op roken afgestemd. De app is gericht op jongeren tussen zestien en vijfentwintig jaar. Dan word je online gekoppeld aan iemand die ook stopt met roken. Anoniem. Dat is voor hen best een fijn medium.

Zoeken naar de juiste dosering en combinatie van medicijnen
Volgend onderwerp