Ik was echt heel erg in de war
Harmen (28) heeft drie jaar geleden een psychose gehad. Er is bij hem een autismespectrumstoornis geconstateerd. Ook heeft hij lang geworsteld met zijn geaardheid. Hij probeert nu zijn leven weer op te pakken.
Wanneer begon het ongeveer?
In de zomer van 2017. Ik kreeg een psychose en ik heb drie weken in een kliniek gezeten.
Wat voor klachten had je, wat gebeurde er met je?
Ik was heel erg in de war, ik hoorde stemmen en ik was de hele tijd somber. Ik moest heel veel huilen. Ik had bepaalde gedachtes die niet waar waren. Ik dacht dat ik was verkracht en andere rare dingen, bijvoorbeeld dat mijn zus sekswerker was. Maar dat klopte allemaal niet. Ik dacht ook dat ik vermoord zou worden en dat ik weg moest uit Nederland, en hoe dat dan moest.
Wat hoorde je voor stemmen?
Dat waren slechte stemmen die zeiden dat ik zelfmoord moest plegen. Uit het raam springen, voor de tram springen, dat soort dingen. Een heel nare ervaring.
Kon je iets tegen die stemmen doen?
Je hoort het en het blijft een beetje doormalen, maar je moet er gewoon niet aan toegeven. Dat is wel heel lastig. Ik kon er in het begin ook met niemand over praten omdat ik niet wist wat een psychose was. Ik wist eigenlijk niet wat er aan de hand was. Ik ben het ook niet op internet gaan bekijken omdat ik zo in de war was. Ik heb er geen moment aan gedacht om dat te doen.
Had je daarvoor signalen dat het niet lekker ging?
Ik voelde me eerder wel een beetje somber omdat ik nog in de kast zat. Op het moment dat ik uit de kast kwam begon het. Daarvoor heb ik niet eerder zoiets gevoeld, voor mij was het te vergelijken met drugs.
Wat is er vervolgens gebeurd toen je zo in de war was?
Ik dacht dat ik was verkracht door mijn vader, dat klopte niet, maar ik dacht dat het echt waar was. Ik wilde hem aanvallen. Mijn moeder belde de politie en zei dat ik hem wilde vermoorden. Vervolgens kwam de politie, ik ben vrijwillig meegegaan. In de kliniek kreeg ik gelijk haloperidol 5 mg en lorazepam 3 mg. Elke dag kwijlen van de bijwerkingen. Ik voelde me een robot.
Hielpen de medicijnen?
Op het moment zelf niet omdat ik heel erg in de war was. Ik dacht dat het erger werd. Uiteindelijk heeft het wel geholpen. Ik heb drie weken in de kliniek gezeten. Met mijn verwardheid ging het iets beter, maar het heeft wel iets langer dan een halfjaar geduurd voor ik weer normaal was.
Weet je wat de psychose heeft uitgelokt?
Mijn psychose is onder andere uitgelokt door mijn autisme, weet ik nu. En ook door mijn zorgen over het homo zijn, maar dat werd pas na mijn psychose duidelijk. Toen ik in de kliniek zat, had ik een gesprek met de psychiater en die had een vermoeden van autisme. Nadat ik vervolgens hulp heb gekregen van lokale instellingen in de stad, ben ik dat verder gaan onderzoeken bij de ggz en daar kreeg ik te horen dat ik een autismespectrumstoornis had. Die psychose kwam door mijn autisme in combinatie met het uit de kast komen. Ik kon er toen heel moeilijk mee omgaan dat ik homo was. Dat waren te veel prikkels, daardoor is het misgegaan. En ook door het blowen.
Hoe zit het met dat blowen?
Ik blowde al voor mijn psychose en ik blow nog steeds. Ik ben ermee begonnen toen ik vijftien jaar was. Ik heb na die psychose geen harddrugs meer gebruikt. Daarvoor heb ik twee keer een XTC-pil genomen. Dat was het.
Waarom blowde je?
Ik begon met vrienden voor de gezelligheid en nu doe ik het nog steeds met vrienden, dan roken we samen een jointje. Het hielp ook wel om mijn onrustgevoelens te onderdrukken, maar ik vond het ook gewoon gezellig.
En het uit de kast komen speelde ook een rol?
Ik dacht altijd dat ik een beetje biseksueel was. Ik heb eigenlijk van kleins af aan altijd geweten dat ik ook op mannen viel, maar ik zat een beetje in een verkeerde omgeving. Ik had niet de goede vrienden om erover te kunnen praten. Het was ook lastig omdat mijn familie islamitisch is. Islam en homo zijn gaat niet goed samen.
Moest je het verbergen?
Het hoefde niet, maar ik kwam er niet voor uit. In principe kon het wel, maar ik durfde niet. Ik was bang dat iedereen het te weten zou komen en dat er dan iets ergs met mij zou gebeuren. Uiteindelijk heb ik het wel verteld. Maar dat was pas na mijn psychose. Ik vond het gewoon heel moeilijk, omdat ik van die homofobe reacties kreeg. Daarom had ik niet het gevoel dat ik bij iemand terechtkon.
Hoe uit het autisme zich bij jou?
Het is meer dat ik geen sociale antenne heb, ik voel niet goed aan wat ik moet zeggen. Ik moet daar elke keer goed over nadenken. Dat reageren gaat bij mij niet echt natuurlijk. Ik vind het zelf vervelend dat ik dat mis, maar anderen vinden dat ik het moet accepteren. Op de basisschool had ik daar niet zo’n last van. Ik had vrienden en was gewoon normaal. Ik vond het ook altijd leuk om naar scouting te gaan. Daar kon ik mijn vrienden ontmoeten, spelletjes doen en ik deed de begeleiding. Nog steeds, maar alleen als zij mij nodig hebben, dan bellen zij mij. Ik ben invalkracht.
Hoe ging het toen je na je opname weer thuis was?
Ik kwam terecht bij BuurtzorgT. Een lokale instelling. Daar zag ik een psychiatrisch verpleegkundige en een psychiater en kreeg ik medicatie en gesprekken over stoppen met blowen en dat soort dingen. Dat ging wel goed, alleen had ik geen dagbesteding. Vervolgens ben ik daar weggegaan en ging ik naar een andere instelling. Daar zit ik nog steeds. Van daar ben ik naar begeleid wonen gegaan. Ik kwam niet voor het VIP-team in aanmerking. Ik moest een test maken en ik zat er 1 punt onder. Je had een IQ van 80 nodig en ik had 79. Heel soms zie ik een psychiater, maar meestal een psychiatrisch verpleegkundige. Daarmee praat ik over mijn autisme, maar ik denk eigenlijk dat ik dat niet meer nodig heb. Vaak gaan de gesprekken ook over de afgelopen week, of er nog iets misging of zo.
Wanneer had je het idee dat het echt beter met je ging?
Ik denk na een half jaar. Bij BuurtzorgT mocht ik mijn medicatie heel snel afbouwen naar 1 mg. Daar zit ik nu nog steeds op. Bij de andere instelling ging ik eerst terug naar 2 mg en nu zit ik weer op 1 mg.
Die 2 mg, was dat op jouw verzoek?
De psychiater vertelde dat ik de medicatie kon verhogen als het minder goed met me ging. Op een dag was ik heel laat opgebleven en toen belde er iemand om zes uur ’s ochtends aan, ik had ook een beetje geblowd en zo. Ik schrok en dacht dat ik weer een beetje psychotisch werd. Toen heb ik mijn medicatie verhoogd. Door het vele blowen ging het een periode ietsje minder. Eigenlijk moet ik stoppen met blowen, maar dat is niet zo makkelijk, het is wel echt een verslaving. Ik blow nog steeds een paar keer per week.
Welke opleiding heb je voor je psychose gevolgd?
Ik heb vmbo Administratie en Detailhandel en mbo Zorg en Welzijn gedaan. Administratie heb ik niet afgemaakt, maar detailhandel wel. Nu ben ik weer van plan iets in de zorg te gaan doen. Ik vind het leuk om mensen te helpen.
Je woont in een beschermdwonenomgeving. Heb je een begeleider die je helpt?
Ja, ik heb een begeleidster, ze komt bij mij een keer per week. Ze doet de schoonmaakcheck en samen bekijken we de post. We zoeken dingen uit, qua school en zo. Ik wil een opleiding tot verpleegkundige doen. Ik moet met haar nog de opleidingen vergelijken en dan moet ik me inschrijven. Dat ga ik snel doen. Ik heb ook vrienden hier, dat zijn buurjongens. Meestal ga ik naar een heel goede vriend, twee vrienden eigenlijk die een relatie met elkaar hebben
Hoe zie je de toekomst voor jezelf?
Dat het goed gaat met me. Stoppen met blowen en een goedbetaalde baan.
Je bent nu uit de kast en de psychose is achter de rug, kun je er nu wel met mensen over praten?
Ik kan erover praten, maar ik doe dat niet constant. Het is alweer een tijdje geleden. Het complete verhaal kan ik me niet helemaal herinneren, ik was echt in de war. Ik was ook angstig en somber, en constant aan het huilen in de kliniek. De angst dat er iets zou gebeuren en aparte gedachtes die binnenkwamen, maakten me somber.
Hoe is de relatie met je ouders nu?
Ik denk wel dat het beter is geworden. Nadat ik uit de kast was gekomen, kon ik weer eerlijk tegen ze zijn. Pas tijdens mijn psychose heb ik ze verteld dat ik homo ben. Mijn ouders reageerden eigenlijk positief. En zelf heb ik het ook geaccepteerd.
Wat voor advies zou je andere jongeren geven die in zo’n situatie zitten?
Niet te veel geven om wat anderen denken. Je moet jezelf op de eerste plek zetten, niet op een narcistische, egoïstische manier, maar kies wel voor jezelf.
Andere adviezen?
Als je somber bent, gebruik dan geen drugs. Als je het doet, moet je in een goede stemming zijn. Als je kwetsbaar bent, kun je beter niet gebruiken.