Met hypnotherapie kun je het pijnalarm resetten

Welke kinderen komen bij jou op het spreekuur?

Kinderen met chronische buikpijnklachten. Dat zijn klachten die langer dan twee maanden bestaan en die constant of wisselend aanwezig zijn. Eerst zoeken we uit of er een organische oorzaak is voor de klachten. Naast een anamnese en lichamelijk onderzoek doen we ook laboratorium- en ontlastingsonderzoek. Als er geen alarmsymptomen zijn en de uitslagen van het laboratoriumonderzoek zijn niet afwijkend, is er sprake van prikkelbare darmen of gevoelige darmen. Bij ongeveer 90% van de kinderen is dat het geval.

Gaan die kinderen eerst naar de kinderarts of komen ze direct bij jou?

Ze komen direct bij mij op het spreekuur. Ze worden niet eerst door de kinderarts gezien.

Om hoeveel kinderen gaat het?

Ik krijg elke week vier à vijf nieuwe patiënten met chronische buikpijn, daarnaast zie ik wekelijks tussen de vijf en tien kinderen voor een controleafspraak. Ik heb ook een hypnosespreekuur waar ik tussen de zes en tien kinderen begeleid en daarnaast heb ik nog belafspraken.

Vanaf welke leeftijd zie je de kinderen?

Kinderen met chronische buikklachten zie ik vanaf zes jaar. Voor het hypnosespreekuur moeten ze in principe minimaal acht jaar zijn.

Met wie werk je samen op de poli?

Ik werk samen met de maag-darm-leverkinderartsen en met een arts-onderzoeker die gespecialiseerd is in functionele buikpijnklachten. Omdat we nog niet alles weten over de behandeling van functionele buikpijn, doen we ook wetenschappelijke onderzoek.

Hoe werkt het als een kind bij jou op het spreekuur komt?

Als ik een kind voor de eerste keer zie, is het heel belangrijk dat het vertrouwen krijgt in mij als behandelaar. Als er vertrouwen is, kan ik beter helpen. Ik doe altijd eerst een anamnese en lichamelijk onderzoek. En afhankelijk van wat de huisarts al wel of niet heeft gedaan, ook nog aanvullend onderzoek. Maar over het algemeen is dat bij functionele buikpijn beperkt. Daarna is er een vervolgafspraak voor het bespreken van de uitslagen, om uitleg te geven en om in overleg met het kind en de ouders de best passende behandeling te starten. Ik leg uitgebreid uit wat er aan de hand is als je darmen niet ziek zijn maar wel pijn doen. Het is voor heel veel mensen gek dat je buikpijn kunt hebben als je buik eigenlijk niet ziek is.

Hoe ervaren de kinderen dat gesprek met jou?

Over het algemeen heel positief. Ik vraag aan het einde van het gesprek altijd of ik het goed heb uitgelegd en of ze nog vragen hebben. Ik vraag ook altijd of ze het mij weer uit kunnen leggen, en als de kinderen dat kunnen, weet ik ze het goed begrepen hebben. Bij de vervolgbehandeling vraag ik het altijd nog een keer.

Welke behandelmethodes gebruiken jullie?

Tijdens de eerste gesprekken bespreken we de verschillende behandelopties met de kinderen en hun ouders. Afhankelijk van welke klachten op de voorgrond staan en de persoonlijke voorkeur, maken we een keuze voor de best passende behandeling. Een van de behandelingen die ik bijna altijd bespreek bij functionele buikpijn is hypnotherapie, maar er kan ook gekozen worden voor een behandeling met medicatie. Soms kun je gedurende een korte periode het voedingspatroon aanpassen. Bij de oudere en gemotiveerde pubers kan dat onder begeleiding van een diëtist. Bij jonge kinderen is daar onvoldoende bewijs voor. Als hypnotherapie minder goed past, kunnen we ook kiezen voor psychologische hulp. De psycholoog beslist welke behandeling wordt gestart. Cognitieve gedragstherapie is een van de behandelopties. Voor de meeste kinderen vinden we uiteindelijk een passende behandeling en gaat het dan beter met hen.

Hebben de ouders een belangrijke rol bij de gesprekken?

Dat is afhankelijk van de leeftijd van het kind en van hoe het kan verwoorden waar het last van heeft. Voor jonge kinderen is dat soms lastig, maar er zijn er ook die prima kunnen vertellen waar en wanneer ze buikpijn hebben. Bij jonge kinderen zijn de ouders altijd aanwezig. Met oudere kinderen voer ik het gesprek zonder ouders. Als kinderen buikpijnklachten hebben, is het belangrijk om te weten hoe hun leven eruitziet. Zijn er ingrijpende gebeurtenissen geweest, ervaart een kind veel stress van school of in de thuissituatie, is er sprake geweest van seksueel misbruik of is er iets anders wat een rol speelt in het leven van het kind? Het komt met enige regelmaat voor dat kinderen voor het eerst vertellen dat ze iets ernstigs hebben meegemaakt, omdat ik er specifiek naar vraag in voor kinderen begrijpelijke woorden. Kinderen bij wie misbruik of mishandeling een rol speelt, verwijzen we door voor psychologische begeleiding. Hypnotherapie kunnen ze bij ons krijgen, voor meer rust en ontspanning. Als je hoofd rustig is, kan je buik zich ook rustiger voelen

Wat is hypnotherapie?

Dat is niet wat je op televisie ziet of in de media. Hypnotherapie lijkt op dagdromen. Bijvoorbeeld als je een boek leest of als je aan het autorijden bent. Door middel van hypnose leren kinderen hoe ze meer controle kunnen krijgen over hun pijnklachten door gebruik te maken van hun fantasie, verbeelding of gedachten. Bij functionele buikpijnklachten speelt de verbinding tussen brein en darmen een belangrijke rol. We hebben allemaal een pijnalarm. Dit waarschuwt je als je ziek bent, bijvoorbeeld als je buikgriep hebt. Als je bent opgeknapt, gaat het pijnalarm weer uit. Bij kinderen met functionele buikpijn of prikkelbare darmen is het pijnalarm te gevoelig afgesteld. Het geeft de hersenen telkens opnieuw een signaal, alsof de buikgriep er nog is. Met hypnotherapie kun je het pijnalarm resetten, zodat het alleen afgaat als je ziek bent en niet als je stress hebt of een onvoldoende voor je toets hebt gehaald. Je leert kinderen dus hoe ze het pijnalarm zachter kunnen zetten. Vaak zie je dat de buikpijnklachten dan geleidelijk weggaan.

Hoe werkt dat precies?

Kinderen leren hoe ze meer controle kunnen krijgen over hoe het voelt in hun buik. Ze leren dus niet hoe ze moeten omgaan met de buikpijn. Uit onderzoek blijkt dat er bij 70-80% van de kinderen sprake is van afname van de buikpijnklachten.

Doen jullie de hypnotherapie tijdens het spreekuur of doen ze dat ook thuis?

De kinderen komen eerst op het hypnosespreekuur. Dan leg ik uit wat hypnose niet is en vooral wat het wel is, en daarna vertel ik op welke wijze ze thuis zelf aan de slag kunnen gaan door te luisteren naar een podcast met verhalen. Onderzoek laat zien dat kinderen dit heel goed kunnen. Die podcast bestaat uit vijf verschillende verhalen. De eerste twee weken luisteren ze naar de eerste twee verhalen, de volgende twee weken naar de volgende twee verhalen enz. en deze cyclus herhaalt zich daarna. Het hele traject duurt drie maanden. Ze luisteren dus elke twee weken naar een ander verhaal. Het is bedoeling dat ze dagelijks minstens een kwartier luisteren. Hoe vaker hoe beter, net zolang totdat ze automatisch weten wat er wordt gezegd in het verhaal. Ik leg altijd uit hoe belangrijk dat herhalen is. Tafels leer je op de basisschool, en die moet je ook eindeloos herhalen. Als je oud bent, ken je die tafels nog steeds uit je hoofd. Je hersenen hebben een bepaalde tijd nodig om te automatiseren. Als je die verhalen geautomatiseerd hebt, kun je zo invloed uitoefenen op je buikpijnklachten. Je hoeft alleen maar te denken aan wat je hebt gehoord en je hersenen weten dan automatisch het antwoord.

Wat is de ervaring van de kinderen?

Ongeveer 70-85% van de kinderen heeft na afloop minder buikpijnklachten. Dat is ongeveer gelijk aan wat wetenschappelijk onderzoek naar hypnotherapie laat zien. Drie weken na de start van de podcast bel ik om te horen of het gelukt is en of er nog dingen zijn waar ze tegenaan lopen. Bij de meeste kinderen gaat het goed, soms moet je wat kleine aanpassingen doen, een beetje bijsturen. Er zijn dus heel veel kinderen waarbij het prima gaat.

Schrijven jullie ook pepermuntolie voor?

Pepermuntolie is een natuurlijk middel, het zorgt ervoor dat de gladde spieren van de darmen meer ontspannen zijn. In studies bij volwassen patiënten zien we een positief effect. Op dit moment doen we onderzoek naar het effect van pepermuntolie bij kinderen met functionele buikpijnklachten. Dat is de MINT-studie. Door middel van loting wordt bepaald of ze capsules met pepermuntolie krijgen, een ander soort pepermuntjes of dat ze een placebo krijgen. Die drie behandelingen worden met elkaar vergeleken. We weten dat placebo’s ook een positief effect hebben. Ik vertel de kinderen eerlijk dat als ze een nepmedicijn (placebo) krijgen, ze ook minder klachten hebben, en dat het dus ook een behandeling is.

Doen jullie nog andere onderzoeken?

Op dit moment doen we ook de HYPSS-studie. Daarbij kijken we naar het effect van hypnotherapie op stress en slaap bij kinderen. Kinderen met prikkelbare darmen/functionele buikpijn hebben veel stress. Ze zijn vaak heel gevoelig en leggen de lat voor zichzelf heel hoog. Al doet de omgeving dat soms ook. Op school willen ze goede cijfers halen, er zijn veel deadlines, ze hebben gedoe met vrienden of vriendinnen en nog meer. In het algemeen ervaren deze kinderen veel stress, en als je veel stress hebt, gaat het pijnalarm af. Een groot deel van de kinderen heeft ook meer moeite met inslapen. We willen heel graag weten wat het effect is van hypnose op stress en op slaap.

Wil je nog iets toevoegen?

Functionele buikpijnklachten hebben veel effect op het leven en het sociaal functioneren van kinderen. Dankzij hypnotherapie krijgen ze weer controle over hun buikpijnklachten. De kinderen vertellen mij prachtige verhalen over hoe ze zich dankzij deze therapie weer beter voelen. Door alle positieve ervaringen weten steeds meer hulpverleners dat hypnotherapie een goede en waardevolle behandeling is bij functionele buikpijnklachten. Ik ben iedere dag blij dat ik als verpleegkundig specialist eraan mag bijdragen dat deze kinderen weer beter worden.