Verward omdat je blowt?

Veel jongeren (soms al op heel jonge leeftijd) blowen of gebruiken lachgas, XTC of GHB voor de fun. Maar het kan ook dat je blowt of andere drugs gebruikt om bepaalde gevoelens of ervaringen niet te hoeven voelen. Dan speelt er mogelijk iets anders. Vraag een arts of een ervaringsdeskundige om advies als je je zorgen maakt. Constateert een professional bij jou een psychose na drugsgebruik, dan is het belangrijk te weten of het om een drugspsychose gaat of dat de psychose door iets anders wordt veroorzaakt. Professionele hulp zal in beide gevallen onmisbaar zijn. Want ook het drugsgebruik moet worden aangepakt, het kan je psychose aan de gang houden of zelfs verergeren.

Lieuwe de Haan, psychiater in het Amsterdam UMC, locatie AMC

Bij een psychose spelen dopamine en het dopaminerge systeem een belangrijke rol. Net als in het dagelijkse leven. Als je gaat solliciteren is de dopamine bijvoorbeeld op zijn top; je bent alert, je let goed op, wat is de vraag, wat ga ik zeggen, hoe kom ik over. Je bent daardoor ook gespannen. Als je verliefd bent is de dopamine ook op zijn top. Je bent erg gericht op die ander, die vind je erg belangrijk. Van cocaïne krijg je heel veel actieve dopamine in je brein en daardoor word je heel gefocust. Sommigen krijgen dan meer zelfvertrouwen en voelen zich heel goed, maar je kunt ook achterdochtig worden en denken dat anderen achter je aan zitten, of je vertrouwt dingen niet. Dat kan uitmonden in een psychose. Ook cannabis verhoogt indirect de dopamine en daar kun je behoorlijk van in de war raken. Ook van lachgas kun je echt heel erg in de war raken, maar als het uitgewerkt is, is het weer over. Het is zeker zo dat mensen met wie het niet zo goed gaat geneigd zijn om meer te blowen. Maar als je blowt en je begint daarmee voor je vijftiende, dan is de kans dat je psychotische stoornissen krijgt vier en een half keer zo groot als wanneer je het niet doet. Dat je onder je achttiende in Nederland niet mag blowen en dat cannabis niet aan je verkocht mag worden, is terecht, want de kans op psychoses is als je blowt veel groter. Dat komt ook omdat de cannabis veel THC-rijker geworden, en dat verhoogt het risico op psychoses.

Thomas (17) is herstellende van een psychose

Mijn psychose is gekomen door een drugsoverdosis. Ik was wat somber, zag het niet meer zitten en slikte vier pillen met een hoge dosis MDMA. Die nacht gebeurden er heel nare dingen. Ik kreeg een psychose en daarna is het blijven nasudderen. Ik blowde veel en dacht dat die somberte door de cannabis kwam. Ik dacht ook dat iedereen dat had en dat het niet raar was. Ik vond ook dat ik niet somber moest zijn, me niet moest aanstellen. Maar doordat ik er niet aan toegaf, belandde ik in een slechte situatie. Op een gegeven moment ging ik zelf ook drugs verkopen. Dat was geen goed idee. Ik had al heel lang het plan om die pillen te slikken, en toen nam ik ze gewoon. Of ik wel eens stemmen heb gehoord? Ja, ik wist wel dat het iets raars was, maar ik dacht dat het door het blowen kwam en dat het gewoon was. Pas toen ik hoorde van psychoses, besefte ik dat ik stemmen hoorde en dat dat door de drugs versterkt werd. Daar kwam ik pas later achter, op het moment zelf besefte ik dat niet. Je krijgt op school voorlichting over drugs, maar niet over psychoses. En over roken en dat het slecht is, maar niet over blowen, dat het je in dit soort situaties kan brengen.

Anna over haar zoon Thomas, die herstellende is van een psychose

Thomas blowde wel eens, dat wisten we wel, maar we hadden er geen last van en hij ook niet, dachten we. We wisten ook helemaal niet hoe vaak hij het deed. We maakten ons geen zorgen omdat het een heel verstandige, intelligente jongen is. Hij was vijftien jaar, zat in drie vwo en gedroeg zich niet raar. Hij ging ook niet veel uit en hij was heel gezellig. We hadden het wel regelmatig over blowen; we vertelden hem dat dat het je leerprestaties beïnvloedt en dat het je in de weg zit. Ik denk nu wel dat hij het al veel langer deed. Een jaar geleden, februari 2019, werd hij op een ochtend wakker en was hij heel verward. Hij zei gekke dingen zoals: ‘Je moet nu naar beneden want Alex (zijn broer) heeft vannacht een rat gevangen en die krijgt nu jongen.’ Ik dacht dat hij in een droom zat, en nog niet wakker was. Maar hij bleef beesten zien en dingen horen die er niet waren, hij was echt in de war. In eerste instantie zochten wij er niks achter, we dachten dat hij te veel geblowd had. In de loop van de ochtend werd het minder, hij was wel nog wat verward. Ik heb hem die dag ziek gemeld. Ik was niet heel erg ontdaan, gek eigenlijk. Achteraf bleek dat hij die avond drugs had genomen. Dat heeft kennelijk de psychose getriggerd. Hij ging in behandeling [ ]. Blowen deed hij niet meer, maar hij landde ook niet. Hij kreeg cognitieve gedragstherapie. Verslavingszorg zat daarop. De cognitieve gedragstherapeut kwam niet bij Thomas binnen en het schoot helemaal niet op, zij wilde een second opinion van een psychiater van het VIP-team. Deze constateerde dat hij nog steeds psychotisch was, al maanden. Sinds die eerste psychose was hij er niet meer uitgekomen. Dat viel enorm rauw op ons dak want we hadden het gevoel dat we goed bezig waren. Hij was gestopt met blowen. Bij ontslag uit de kliniek werd ons gezegd dat hij schizofrenie heeft, omdat zijn psychose minimaal zes maanden heeft aangehouden. [..] Hij moet de rest van zijn leven opletten, van de drugs afblijven, goed slapen, geen stress hebben, regelmatig leven en goed voor zichzelf zorgen. En goed signaleren. Als hij maar íets voelt, moet hij daarop anticiperen.

Lieuwe de Haan, psychiater in het Amsterdam UMC, locatie AMC

Eerst gaan we vaststellen om wat voor een psychose het gaat. Als je psychotisch bent geworden van het blowen, je stopt ermee en de psychose gaat weg, dan is het duidelijk. Ook van lachgas kun je echt heel erg in de war raken, maar als het uitgewerkt is, is het weer over. De behandeling is dan: niet blowen en geen lachgas gebruiken. Ik maak me overigens wel zorgen over de consequenties van o.a. lachgas op de lange termijn. Het is bijzonder hoe makkelijk sommige jongeren hierover denken. Als een psychose meer dan een halfjaar bestaat en ernstige consequenties heeft, met wanen, hallucinaties en negatieve symptomen, dan voldoe je aan de criteria voor schizofrenie. Dat is een psychotische aandoening die niet vanzelf overgaat. De jongere gebruikt dan geen drugs meer maar blijft toch last houden. Dan constateren we dat je blijkbaar behoorlijk kwetsbaar bent om een psychose te ontwikkelen. [..] We weten dat als het lukt om mensen te laten stoppen met drugsgebruik, het bijna altijd beter gaat. Stoppen lukt bij 50%, maar bij de andere 50% lukt dat niet direct of niet. In de verslavingszorg gebruiken behandelaars motiverende gesprekken om mensen te laten stoppen met drugs. Wij leren hier ouders om met behulp van motiverende gespreksvoering het drugsgebruik onder jongeren te laten verminderen, en dat heeft resultaat gehad.

Harmen, over zijn drugsgebruik en zijn psychose

Ik blowde al voor mijn psychose, en ik blow nog steeds. Ik ben ermee begonnen toen ik vijftien jaar was. Ik heb na die psychose geen harddrugs meer gebruikt. Daarvoor heb ik twee keer een XTC-pil genomen. Dat was het. Ik begon met vrienden voor de gezelligheid, en nu doe ik het nog steeds met vrienden, dan roken we samen een jointje. Het hielp ook wel om mijn onrustgevoelens te onderdrukken, maar ik vond het ook gewoon gezellig. Ik dacht altijd dat ik een beetje biseksueel was. Ik heb eigenlijk van kleins af aan altijd geweten dat ik ook op mannen viel, maar ik zat een beetje in een verkeerde omgeving. Ik had niet de goede vrienden om erover te kunnen praten. Het was ook lastig omdat mijn familie islamitisch is. Islam en homo zijn gaat niet goed samen. Bij een lokale instelling zag ik een psychiatrisch verpleegkundige en een psychiater, en kreeg ik medicatie en gesprekken over stoppen met blowen en dat soort dingen. De psychiater vertelde dat ik mijn medicatie kon verhogen als het minder goed met me ging. Op een dag was ik heel laat opgebleven en toen belde er iemand om zes uur ’s ochtends aan, ik had ook een beetje geblowd en zo. Ik schrok en dacht dat ik weer een beetje psychotisch werd. Toen heb ik mijn medicatie verhoogd. Door het vele blowen ging het een periode ietsje minder. Eigenlijk moet ik stoppen met blowen, maar dat is niet zo makkelijk, het is wel echt een verslaving. Ik blow nog steeds een paar keer per week.

Carla over haar zoon Harmen na een psychose

Toen Harmen vierentwintig jaar was kreeg hij een psychose. Hij had een blanco psychiatrisch verleden. Er waren wel al signalen, maar het viel toch wel rauw op ons dak. Hij werkte in die periode in de horeca en sliep overdag. ’s Avonds kwam hij weer tot leven. Later hoor je dat dat misschien niet zo goed was, maar daar hadden we toen geen idee van. Wat misschien ook heeft meegespeeld, is zijn geaardheid. Hij kwam erachter dat hij op mannen viel. Wat de signalen waren? Hij kon de hele dag slapen. Het dag-en-nachtritme was geheel omgedraaid. Dan werd hij om 18.00 uur wakker en ging hij naar een vriendje toe. Hij blowde toen ook heel veel. Zijn kamer thuis had hij helemaal gebarricadeerd, we mochten er niet meer in. We voelden ons machteloos. Ik had het idee dat hij 24/7 zat te blowen. Het blowen is rond zijn zestiende begonnen denk ik. Wat voor ons de grootste les geweest? Je kunt de psychose niet voorkomen denk ik. Je krijgt heel veel waarschuwingen, hij blowde bij het leven. We zijn ook naar de Jellinek geweest, maar dat zag hij als een uitje. Je kunt doen wat je wilt, maar ik denk niet dat je het kunt voorkomen. Hoe het verder met hem gaat? Als het zo met hem blijft gaan – hij is een tevreden persoon – ben ik al heel blij. Ik hoop voor hem dat er wel nieuwe dingen op zijn pad komen waar hij voldoening uit kan halen, zoals een dagbesteding. Dat vindt vooral zijn vader belangrijk. En zelf zou ik graag zien dat hij minder of niet meer blowt. En het is ook belangrijk dat hij kan vertellen wat hij heeft meegemaakt.

Jumana over haar drugsgebruik in aanloop naar haar psychose

Van de ene op de andere dag had ik het gevoel dat iedereen achter me aan zat. Ik werd heel achterdochtig. Ineens gebeurde dat, nadat ik lachgas had gebruikt. Daarna ben ik in een psychose geraakt. Of ik wist wat een psychose was? Ja, want ik heb een zus die een zware psychose heeft. Ze zit er nog in. Dat heeft mij gered, want op het moment dat ik psychotisch werd, herkende ik het van haar. Mijn moeder belde meteen de huisarts. Die wist gelijk dat ik een psychose had. Toen werd ik doorverwezen naar Mentrum. Daar gingen ze eerst uit van een drugspsychose, maar dat is na drie/vier dagen wel voorbij, dus ik had een echte psychose. Ik heb er ook aanleg voor. Schizofrenie zit in de familie. Een oom van mij en een paar nichten in Marokko hebben het ook. Na de behandeling voor mijn psychose ben ik veel liever geworden. Ik let meer op en ben de hele wereld anders gaan zien. Als ik wat eruit wil flappen, dan denk ik nu eerst na. Vroeger kwam alles eruit. Ik kon echt een bitch zijn. Nu kan ik wel leuk doen tegen andere meiden. Dat is wel een heel verschil. Of anderen dat ook zien? Ja, dat denk ik wel. Ik ben niet meer haatdragend of zo. Dat was ik wel. Omdat ik altijd achterdochtig was. Dat bouwde zich op, ook door de jointjes. Dat kan soms heel erg verkeerd uitpakken.

Azeeza, moeder van Jumana die een psychose heeft gehad.

Jumana gebruikte jointjes en dronk, dat ze een psychose kreeg komt door het lachgas. Dat kun je gewoon bestellen, legaal. Bij de sigarenboer krijg je zelfs korting! Het is niet te geloven. Er zijn heel veel kinderen door in het ziekenhuis beland. Mijn kind heeft het zo veel gebruikt dat ze een psychose heeft gekregen. Net als haar zus, die heeft ook schizofrenie. Voordat de diagnose was gesteld, gebruikte zij veel jointjes, en ze dronk ook. Ik vond flessen in haar kamer. Als ik kwam, zag ik ballonnetjes en gaspatronen. Gaten van sigaretten op de bank. Hoe het nu met Jumana gaat? Het gaat beter. Ze woont in een beschermdwonenproject. Alleen een probleem is dat allerlei jongeren daar in- en uitlopen, met ballonnen met lachgas en zo. Vorige week kwam de politie omdat de muziek te hard stond. Alles komt bij haar thuis. Jongeren die ziek zijn en die niet ziek zijn. Ik vraag me af of dat goed gaat. De psychose die ze toen had is voorbij.

Simone over het drugsgebruik van haar dochter Angela

Vanaf dat Angela naar het mbo ging, heeft ze veel drugs gebruikt. Ik weet niet precies wat allemaal, maar het was veel en ze dronk ook veel met uitgaan. Op het mbo ging het echt helemaal mis. Ze ging niet naar school of kwam te laat, en verzon de meest bizarre dingen. Op de ouderavonden ontdekten we dan dat dingen helemaal niet waar waren. Ze zei dat het altijd zo druk in haar hoofd was en dat ze zich moeilijk kon concentreren. Onze relatie werd ook steeds slechter. Daarom heb ik ook hulp gezocht bij een private ggz, zodat onze relatie wat beter werd. Ze kreeg de diagnose ADHD. Daar heeft ze ook een tijdje medicatie (methylfenidaat) voor gekregen, maar die nam ze helemaal nooit, dus dat had geen effect. Op een gegeven moment zijn ze met de behandeling gestopt, want er viel niet met haar te werken. Ze gebruikte toen ook veel drugs. Ik heb zelf nog een aantal sessies gedaan met een andere psycholoog van de private ggz, omdat ik tips wilde hoe ik met haar gedrag om kon gaan. Ze vonden dat ze verslaafd was en dat ik haar uit huis moest zetten. [...]. Eind 2015, begin 2016 begon het mij op te vallen, dat zij steeds meer ging blowen. Omdat ze zo veel drugs gebruikte, hebben wij in juni 2017 een intake bij ‘Yes, we can!’ gedaan. Het doel was haar op te nemen en haar te laten behandelen voor haar blowverslaving. Yes we can! is een jeugdafdeling van de Jellinek voor verslavings- en gedragsproblematiek. Maar daar wilden ze haar niet opnemen omdat die psychiater toen al zei dat ze aan het dissociëren (toestand van verlaagd bewustzijn, waarin het lijkt of je gevoelens, gedachten, herinneringen, lichamelijke gewaarwordingen niet van jezelf zijn) was. Als ze dat gedrag vertoonde, kon zij niet meedoen aan de behandeling. Eind juli 2017 is Angela bij een andere detox-kliniek opgenomen. Daar vertoonde ze zo’n extreem gedrag, dat ze haar eruit hebben gezet. Achteraf gezien had zij toen al psychotische klachten en was zij heel bang. Ze liep ’s nachts door de gangen te dwalen en hoorde en zag dingen die er niet waren. In de kliniek dachten ze dat dit kwam door het detoxen. Uiteindelijk is zij gedwongen opgenomen op de gesloten afdeling van de afdeling Psychiatrie van het Amsterdam UMC. De diagnose is gesteld op schizofrenie. Ze heeft psychoses en stemmen in haar hoofd, en vertoont in aanloop naar een psychose extreem gedrag, zoals veel drank- en drugsgebruik en omgaan met mensen die misbruik van haar maken.

Angela over haar drugsgebruik en psychose

Of ik drugs heb gebruikt? Ja zeker, in het begin veel, daar heb ik ook wel spijt van. Maar nu probeer ik niet meer te gebruiken. Ik rook nog wel jointjes, wil ook wel stoppen, soms lukt dat, maar soms niet zo goed. Het zou wel beter zijn denk ik. Ik werk namelijk nu weer.

Daniel over zijn drugsgebruik, depressie en psychose

Mijn vader was heel ziek, maar hij kreeg een experimentele behandeling waardoor hij tussendoor nog een halfjaar goed was. Ik had zo nu en dan iemand waarmee ik kon praten, maar ik voelde me ook heel erg onbegrepen. Ik had in die tijd ook wel gesprekken met de psycholoog, maar het frustreerde me dat er niets veranderde. Ik was toen op een leeftijd dat ik misschien ook niet zo goed begreep wat er aan de hand was. Ik was twaalf jaar, ik was verdwaald. Als ik zie wat voor trauma ik eraan over heb gehouden, de onthechting die ik ervaren heb, eerst door het wegvallen van mijn vader, daarna doordat de thuissituatie zo moeizaam werd. Daar ben ik vandaag de dag nog steeds mee aan het dealen. Of ik in die periode ook geblowd heb? Ja, ik werd er kalmer van. Het verdoofde de spanning en het verdriet. Ik begon ermee omdat ik stoer wilde doen en erbij wilde horen. Ik ben snel overprikkeld en heb weinig controle om externe prikkels tegen te houden, en ik kan moeilijk omgaan met mijn eigen interne prikkels. Ik ben altijd spontaan, superblij of heel verdrietig, huilen bij een film, het gaat alle kanten op. Op het moment dat mijn wereld te ongestructureerd raakt, loop ik van alle kanten over. Ik blowde om dat te dempen, met als langetermijngevolg dat het alleen maar erger werd. Maar de stress en de onveiligheid waren de basis, daar ging het mis. Niet het blowen. Ik had die discussies ook met mijn moeder, die dacht dat het van het blowen kwam. Zeker bij jongeren is blowen vaak een enorme trigger voor een psychose, maar ik heb het daarna nooit meer gehad.