Triggers, oorzaak of gevolg?

Maar of het eten van pure chocolade of een ruzie met je vriend of vriendin een migraineaanval uitlokt, is maar de vraag. Misschien ga je juist wel chocolade eten of ruzie maken omdat je in een beginnende migraineaanval zit. Het zou heel fijn zijn als je zou weten wat jouw triggers zijn. Gericht onderzoek kan helpen, maar intussen moet je zelf ook op zoek naar wat voor jou werkt en wat niet.

Jikke-Mien Niermeijer, kinderneuroloog Elisabeth Twee steden ziekenhuis, Tilburg

Ik maak liever onderscheid tussen ‘acute uitlokkende factoren’ en ‘chronische uitlokkende factoren’, of eigenlijk ‘in standhoudende factoren’. Triggers zoals weinig drinken, weinig slaap enz. zijn allemaal ‘in standhoudende factoren’ voor hoofdpijn en migraine. Je kunt ze zien als voedingsbodem voor het zenuwstelsel om chronische hoofdpijn of migraine steeds weer terug te laten komen. Daarnaast heb je nog de acute triggers: hormonale, zoals de menstruele migraine, een migraineaanval krijgen als de luchtdruk lager wordt in de bergen of migraine bij bepaalde weertypes. En dan heb je nog mensen die migraine krijgen bij spanning, terwijl anderen het juist krijgen bij ontspanning. Daar is het eerste en laatste woord nog niet over gezegd.

Nynke Doornebal, kinderarts en kinderneuroloog, Martini Ziekenhuis, Groningen

We weten nog niet helemaal waar migraine vandaan komt en waardoor het getriggerd wordt. We denken wel dat het genetisch is omdat het in bepaalde families vaker voorkomt. Hormonen spelen ook een rol omdat het vaak optreedt tijdens de menstruatie en omdat het begint in de puberteit. Maar hoe dat allemaal precies zit, is nog niet bekend.

Hans Carpay, neuroloog in The Migraine Clinic

Wetenschappers die zich met migraine bezighouden geloven niet in al die triggers. De huidige wetenschappelijke theorie is dat die triggers niet de oorzaak zijn, soms zijn ze een symptoom van een beginnende aanval, waardoor je bijvoorbeeld trek krijgt in chocola. Oorzaak en gevolg worden vaak een beetje omgedraaid. Als je chocola per sonde en blind geeft aan mensen die zweren dat ze daar migraine van krijgen, dan krijgen ze dat niet. Ruzie zou ook een trigger zijn. Je maakt ruzie met je man, dan krijg je migraine en wijs je de ruzie aan als de oorzaak. Maar waarschijnlijker heb je ruzie omdat de migraine al begonnen is. Dat triggers niet betrouwbaar een aanval uitlokken is jammer genoeg, want het zou heel fijn zijn om migraineaanvallen op te kunnen wekken in een laboratorium, dan kun je er goed onderzoek naar doen, maar dat lukt dus heel slecht. Daarom geloof ik niet zo in triggers.

Jolita Bekhof, kinderarts, Isalaziekenhuis in Zwolle

Of hoofdpijn voedinggerelateerd is? Die vraag hebben bijna alle patiënten. Wetenschappelijk is niet bewezen dat er voedingsmiddelen zijn die hoofdpijn kunnen uitlokken of dat er een dieet is dat hoofdpijnklachten kan verminderen, uitgezonderd gebruik van alcohol. Daar krijg je hoofdpijn van als je er te veel van drinkt. Chronisch cafeïnegebruik is ook een probleem. Er zijn kinderen die soms een liter cola, icetea of energydrankjes drinken, dat is vaak de reden van de hoofdpijn. We vragen er altijd naar: smaakversterkers, chocola, oude kaas etc. Ik zeg altijd dat het wetenschappelijk niet bewezen is dat er een relatie is met hoofdpijn, maar dat we van migrainepatiënten wel vaak horen dat zij een relatie zien. Het is niet bewezen dat het een rol heeft, maar ook niet dat het geen rol heeft.

Nynke Doornebal, kinderarts en kinderneuroloog, Martini Ziekenhuis, Groningen

Van bepaalde voedingsmiddelen zoals oude kaas en chocola wordt gezegd dat ze migraine opwekken. Dat is alleen niet bewezen bij grote groepen. Maar ik zeg wel altijd tegen een ouder: als je merkt dat je kind iedere keer na het eten van chocola migraine krijgt, dan zou ik dat zeker niet meer geven. Dan neem je wat anders. Waar wel bewijs voor is en wat we adviseren te vermijden, zijn icetea en lightproducten zoals cola light. Daar zit aspartaam in en daar kun je wel migraine van krijgen. Te veel cafeïne (zoals in thee, koffie en energy drinks zoals Red Bull) geeft hetzelfde effect. We bekijken het per kind. Ze krijgen een hoofpijndagboekje mee, daarin moeten ze opschrijven hoe vaak ze aanvallen hebben en hoe ze reageren op de medicatie. En of er bijzonderheden zijn, zoals een toets, chocola gegeten of niet goed geslapen hebben, daar kun je preventief wat mee doen, dan hoef je misschien geen pillen te geven.

Zwany Metting, kinderneuroloog en neuroloog, nu werkzaam bij Sein

De relatie tussen voeding en hoofdpijn en migraine is moeilijk te bewijzen. We denken wel dat je met te veel cafeïne (in bijvoorbeeld koffie, cola, icetea en energiedrankjes) moet oppassen. En te weinig water drinken kan ook hoofdpijn geven. Vaak hebben mensen zelf een idee welk voedsel bij hen migraine uitlokt. Echter, er bestaat ook het idee dat je in een voorfase van migraine juist zin kunt krijgen in bepaald voedsel, zoals chocola of oude kaas. Dat dit dus in het proces van migraine verwikkeld zit.

Jikke-Mien Niermeijer, kinderneuroloog Elisabeth-Twee steden ziekenhuis, Tilburg

Of bepaalde voeding een migraineaanval triggeren? Een bekend voorbeeld is het krijgen van migraine na het eten van chocola of kaas. Ik denk dat de migraine niet door het eten van kaas of chocola wordt veroorzaakt, maar dat het eerder een onderdeel is van een beginnende migraineaanval waardóór je juist kaas of chocola gaat eten. Aan een migraineaanval gaat vaak een fase vooraf, de prodromale fase. In die fase kun je zien dat iemand zich anders voelt en andere eetlust krijgt, bijvoorbeeld in kaas of chocola. Soms gaat iemand meer gapen of is sneller geïrriteerd. Ik vraag altijd aan de ouders of ze van tevoren iets merken aan hun kind. Soms is dat het geval, maar lang niet bij iedereen.

Dagmar (18), student

Ja, ik ken mezelf, ik weet precies waar ik last van heb, wat wel en niet helpt. Als ik ongesteld ben, heb ik er bijvoorbeeld meer last van. Ik heb wel gemerkt dat dit bij iedereen verschillend is, ook binnen mijn familie. Bij mij is de aanleiding duidelijk, moeheid en stress. Ik kreeg migraine omdat ik stress had om migraine te krijgen, dan kom je in een vicieuze cirkel terecht. Hoe ik hoofdpijn of migraine zou kunnen voorkomen? Het is echt heel cliché, maar je moet goed eten en drinken. Vooral eten is heel belangrijk voor mij. Soms vergeet ik te eten en dan krijg ik hoofdpijn. Ik merk echt verschil als ik dat wel of niet doe.

Rosa (19), volgt de opleiding tot onderwijsassistent op het mbo

Waar mijn aanvallen vandaan komen? Lastige vraag. Want meestal word ik wakker met een aanval. Maar zo niet, dan is het sowieso van stress en drukke of lange dagen waarin iets me veel energie kost. Maar soms, als ik een rustige dag heb gehad, zonder stress, kan de volgende dag ook een aanval komen. Als ik zou weten waar het echt aan zou liggen, had ik daar allang iets aan gedaan.

Sanne (30), heeft migraine

Eerst denk je dat die hoofdpijn aan jezelf ligt. Dat het door stress komt en dat je rust moet nemen. Dat heb ik gedaan. Op een gegeven moment lukte het echt niet meer om te werken en belandde ik in de ziektewet. Ik stopte met mijn relatie, dan had ik daar geen stress meer van. Sporten en alcohol drinken deed ik ook maar niet meer. Net als met vrienden afspreken, dat zou te druk zijn. Je zoekt naar oorzaken en je legt het bij jezelf. Maar het hielp niet, het ging niet over. Ik denk dat migraine op een bepaalde manier erfelijk is. Mijn moeder had het ook. Je kunt er in die zin niks aan doen. Stress is niet de oorzaak, maar het kan wel net dat extra zetje geven.