Buitengewone ervaringen en gedachten

Ik zie dingen die anderen niet of anders zien …

Soms zie je iets wat een ander niet of op een andere manier ziet. Iedereen heeft dat wel eens meegemaakt. In het donker kan een stapel kleding op je stoel er zo uitzien dat het lijkt alsof er iemand zit, als je dan het licht aandoet zie je dat dat niet zo is. Dit is maar een voorbeeld, er is natuurlijk veel meer mogelijk.

Ik hoor dingen die anderen niet horen …

Soms hoor je iets wat een ander niet hoort of hoor je een stem. Dat kan een keer gebeuren, maar ook vaker voorkomen. Dat kunnen hele zinnen zijn, maar ook een enkel woord of een geluid. Soms kan dat prettig zijn of zelfs wel fijn, maar als er vervelende dingen worden gezegd, kan dat heel naar zijn, zeker als je dagelijks leven erdoor wordt beïnvloed.

Stemmen horen, hoe ontstaat dat eigenlijk? 

Het is deels nog een hypothese, maar we lijken een beetje te snappen wat er gebeurt in je brein. Als je stemmen hoort, zijn de taalcentra in je brein actief. Een taal-maakcentrum en een taal-ontvangcentrum. Als ik praat is jouw taal-ontvangcentrum actief want je hoort mij, maar misschien ook je taal-maakcentrum omdat je ondertussen al over een vraag of reactie nadenkt. Als je stemmen hoort, worden deze centra actief, maar dan vooral aan één kant van het brein, de rechterkant. Ons brein kan alles aan twee kanten, maar één kant is dominant. Bij de meeste mensen is dat links voor taal, maar de stemmen komen vaak uit het rechterhersengebied. Dat maakt dat het voor mensen klinkt alsof het geluid niet van henzelf is. Op jonge leeftijd is het vaak nog een onschuldig fenomeen; tot je vroege puberteit gebeurt er in de hersenen nog heel veel. De verbindingen tussen de verschillende hersengebieden zijn nog niet superefficiënt en er zijn er ook te veel van. De hersenen zijn nog wat kwetsbaarder, ontvankelijker om af en toe iets te doen wat ze niet hoeven te doen. Die extra’s die later met wat snoeiwerk en het efficiëntere netwerk in de hersenen wel weer verdwijnen. Als je heel jong bent, kun je nog niet goed onderscheiden of die stemmen je eigen gedachten waren, je geweten of iets anders. Als je wat ouder wordt en je sociaal-emotionele ontwikkeling zich verder heeft ontwikkeld, ben je ook wat beter in staat om te herkennen of het een onbewust fenomeen is waar je geen controle over hebt, of dat het toch gewoon een eigen gedachte of iets uit je geweten was.

Uit het interview met Kim van Slobbe, kinderpsychiater in de Bascule (in 2020 onder de nieuwe naam ‘Levvel’) te Amsterdam.

Ik word gecontroleerd, afgeluisterd of gevolgd …

Je kunt het idee hebben dat iets of iemand je in de gaten houdt; iemand die je vaak tegenkomt, een auto die je vaak ziet, via een app op je mobiele telefoon of via je computer. Door al die aanwijzingen kun je ervan overtuigd zijn dat je echt in de gaten gehouden wordt. Een beetje achterdocht is helemaal niet verkeerd, maar als het te vaak gebeurt, kan het je in de weg zitten. Vraag eens aan een vriend of een bekende of die het ook zo ziet, of juist niet. Dat wat jij ervaart kan in werkelijkheid namelijk anders zijn.

Iedereen let op me of praat over me …

Je kunt het idee hebben dat anderen op je letten of het over je hebben. Je krijgt signalen dat iedereen op je let en dat alles om jou draait. Bijvoorbeeld omdat je gedachten, signalen en gebeurtenissen aan elkaar koppelt die niets met elkaar te maken hebben. Jij denk dan dat alles klopt, maar in werkelijkheid is er geen verband en is de koppeling verkeerd gemaakt. Als je vaak dat idee of gevoel hebt, kun je daar echt last van hebben.

Mijn gedachten worden beïnvloed …

Je kunt het idee hebben dat je gedachten beïnvloed worden door iets of iemand. Dat je gedachten en ideeën niet van jouzelf zijn maar van buitenaf komen. Dat kan soms verwarrend en beangstigend zijn.

Mijn gedachten zijn soms vreemd of niet prettig …

Je kunt gedachten hebben die vreemd, negatief of extreem zijn. Je begrijpt niet waarom ze in je hoofd opkomen en wat je ermee moet. Dat kan vaak voorkomen of heel af en toe. Zulke gedachten kunnen je in de weg zitten en het kan moeilijk zijn om er controle over te krijgen.

Ik trek soms snel conclusies en denk dan echt dat het zo zit …

Je kunt soms (te) snel tot een conclusie komen op basis van ideeën die anderen niet goed kunnen volgen of die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Bijvoorbeeld als je gedachten, signalen en gebeurtenissen aan elkaar koppelt, omdat je zelf denkt dat het klopt. Als je dan merkt dat het in werkelijkheid toch anders in elkaar zit, kan dat behoorlijk verwarrend zijn.

Ik heb soms het gevoel dat ik er niet echt bij ben …

Je kunt het gevoel hebben dat alles buiten je om gaat en dat je het niet bewust meemaakt. Een deel van je bewustzijn is op zo’n moment ook echt minder actief. Dat kan gebeuren als je heel moe bent of veel stress hebt, maar ook als je niet lekker in je vel zit of ziek bent. Dan beleef je je omgeving anders en komen indrukken en prikkels minder goed of nauwelijks binnen. Het kan ook komen door herinneringen (bewust of onbewust) aan een nare ervaring uit het verleden, waarbij je heftige emoties hebt gevoeld. Dan bescherm je jezelf tegen die vervelende gevoelens en stap je even uit de werkelijkheid, zodat je niet hoeft te voelen of denken.

Ik heb wel eens een voorspellende droom of een déjà-vue …

Iedereen heeft wel eens een droom gehad die later uitkwam, of dat gevoel dat je iets al eerder hebt beleefd. Hoe het zit weten we niet precies. Wat we wel weten, is dat alle informatie uit je gedachten, geheugen en herinneringen zijn opgeslagen in je hersenen. Je hersenen verwerken ook de prikkels die je binnen krijgt. Daarbij maken ze gebruik van alle informatie die in je hersenen ligt opgeslagen. Tijdens de prikkelverwerking plaatsen de hersenen de waarneming in de tijd. Als ze de prikkel in het verleden plaatsen in plaats van in het nu, kun je het gevoel krijgen dat je iets al eerder hebt meegemaakt.

Ik denk vaak aan magie, geesten en djinns …

Soms gebeurt er iets vreemds of neem je iets waar wat je niet kunt verklaren, dat overkomt heel veel mensen. Misschien zie je geesten of dingen die er in werkelijkheid niet zijn. Dan herkennen je hersenen beelden op een andere manier en krijgt een persoon of een vorm een andere betekenis. Of worden er zomaar uit het niets beelden gevormd waar je vervolgens gedachten en ideeën aan koppelt. Het idee dat er meer is of moet zijn dan dat we kunnen aantonen of bewijzen, bestaat al heel lang. Er zijn vele verhalen over verteld en geschreven. Het idee dat er meer is tussen hemel en aarde is helemaal niet vreemd. Maar je kunt ook gedachten hebben die echt niet mogelijk zijn, die je in de weg zitten en dagelijks leven beïnvloeden.

Ik geloof niet in toeval …

Soms gebeurt er iets waardoor je het gevoel hebt dat toeval niet bestaat. Dat er een reden is waarom iets gebeurt of dat er wel iets achter moet zitten. Als je dit vaak denkt, kan het zijn dat je gedachten en ideeën niet helemaal kloppen met de werkelijkheid. Dan koppel je waarnemingen, prikkels en gebeurtenissen aan elkaar die los van elkaar staan en niets met elkaar te maken hebben.

Ik ben telepathisch …

Je kunt het idee hebben dat je de gedachten van anderen kunt lezen of dat je zonder contact (zoals praten of appen) gedachten of informatie met een ander kunt uitwisselen. Soms is dat handig of prettig, maar het kan ook vermoeiend of verwarrend zijn.