Welke typen JIA bestaan er?
Pas na een halfjaar klachten kun je zeggen welke vorm van JIA je hebt. Er wordt gekeken naar het aantal ontstoken gewrichten of welke klachten je hebt, zoals koorts, huiduitslag of ontstekingen aan je longen, hart (pericarditis) of buik.
- Systemische JIA (minder dan 10%)
- Poly-articulaire JIA
- RF-negatief (15-20% van alle kinderen met JIA)
- RF-positief (minder dan 5% van alle kinderen met JIA)
- Oligo-articulaire JIA (50% van alle kinderen met JIA)
- Mono-articulair
- Oligo-articulair
- Extended oligo-articulair
- Artritis psoriatica (4% van alle kinderen met JIA)
- Artritis met enthesitis (15% van alle kinderen met JIA)
Systemische JIA
Bij dit type JIA heb je last van ontstoken gewrichten en klachten aan verschillende organen van je lichaam (je spreekt van systemische klachten als er naast algemene klachten als bijvoorbeeld koorts ook de organen zijn aangedaan).De belangrijkste systemische klachten zijn:
- hoge koorts met pieken
- huiduitslag, vaak lichtroze van kleur, die kan komen en gaan
- vergroting van lever en milt
- vergroting van lymfeklieren
- ontsteking van het hartzakje (pericarditis), van de longvliezen (pleuritis) of van de buikholte (peritonitits)
Ontstoken gewrichten kun je vanaf het begin van de ziekte hebben, maar dat hoeft niet. Het kan ook in een latere fase optreden. Dan heb je al een tijdje hoge koorts of opgezette lymfeklieren, maar is de diagnose nog niet te stellen. Meestal zijn er meer gewrichten ontstoken (poly-articulaire artritis).
Systemische JIA kan op alle leeftijden voorkomen. Het verloop is voor iedereen anders. Soms heb je last van systemische klachten, soms alleen van gewrichtsklachten en soms van allebei.
Een ernstige complicatie die bij systemische JIA kan voorkomen is het macrofaag activatie syndroom (MAS). Dan werken de macrofagen en T-cellen zo hard en vermenigvuldigen ze zich zo snel dat er geen controle meer over is. Hierdoor worden veel cytokines aangemaakt die ook weer tot acties leiden. Met ernstige gevolgen. De macrofagen eten in het beenmerg de nieuwe bloedcellen op waardoor je een tekort krijgt aan rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes. Hierdoor kun je hoge koorts krijgen en bloedarmoede, verhoogde vatbaarheid voor infecties en stollingsproblemen. Ook werkt je lever niet goed meer waardoor je onder andere ernstige problemen kunt krijgen met de stolling.
Poly-articulaire JIA
Bij dit type JIA zijn alleen je gewrichten aangedaan. Er zijn altijd meerdere ontstoken gewrichten, vaak wel vijf of meer. Poly-articulaire JIA is onder te verdelen in:- RF-positief: reumafactor (RF) aantoonbaar in het bloed
- RF-negatief: reumafactor (RF) niet aantoonbaar in het bloed
RF + poly-articulair JIA komt niet vaak voor bij kinderen, meer bij meisjes dan bij jongens. De klachten beginnen vaak pas rond je tiende jaar. De artritis duurt vaak lang en de klachten zijn ernstig. De ontstekingen beginnen in je kleine gewrichten en kunnen zich uitbreiden naar de grotere. Meestal zowel links als rechts, zoals in de vingers van je beide handen of in je polsen.
RF – poly-articulair JIA kan op alle leeftijden voorkomen en komt vaker voor dan de reumafactor-positieve variant. De ziekte heeft een wisselend beloop en wisselende vooruitzichten.
Oligo-articulaire JIA
Bij dit type JIA zijn in het eerste halfjaar niet meer dan vier gewrichten ontstoken en de vooruitzichten zijn gunstig bij de juiste behandeling. Meestal zijn de grotere gewrichten ontstoken, vaak links en rechts tegelijk. De eerste klachten krijg je voor je zesde jaar en de ziekte komt vaker voor bij meisjes dan bij jongens.Als er maar één gewricht ontstoken is, spreek je van mono-articulaire JIA. Als het er meer zijn na het eerste halfjaar, is sprake van extended oligo-articulaire JIA. Dit komt bij ongeveer 10 tot 20% van de kinderen met oligo-articulaire JIA voor. De vooruitzichten van deze vorm zijn wisselend.
Een op de vier kinderen met oligo-articulaire JIA krijgt een oogontsteking (chronische anterior uveitis of iridocyclitis) zonder dat ze dit zelf (of iemand anders) merken. Het wordt daarom ook wel ‘silent uveitis’ genoemd. Vooral kinderen onder de zes jaar met een positief ANA-onderzoek (ANA’s zijn antinucleaire antilichamen, immuunglobulinen die zich richten tegen kerneiwitten) lopen risico. Om schade aan het oog te voorkomen is regelmatige controle door de oogarts belangrijk. Bij ‘anterior uveitis’ is het voorste deel van het regenboogvlies (iris en ciliair lichaam) ontstoken. Het regenboogvlies zit om de lens en bevat bloedvaatjes.
Artritis psoriatica
Bij dit type JIA kun je naast ontstoken gewrichten ook de huidafwijking psoriasis hebben. Dat kan voordat je gewrichtsklachten krijgt, maar ook daarna. Bij psoriasis zijn bepaalde plekken, zoals je knieën en ellebogen, schilferig en rood. Meestal zijn enkele gewrichten aangedaan, soms meer. Je kunt ook ontstekingen hebben aan je handen en voeten, aan je onderrug en andere gewrichten. Chronische ‘anterior uveitis’ kan ook voorkomen. De ziekte verloopt voor iedereen anders.Artritis met enthesitis
Bij dit type JIA zijn naast enkele grote gewrichten van de onderste helft van je lichaam (oligo-artritis) ook vaak de peesaanhechtingen aan het bot ontstoken (enthesitis). Het komt meer voor bij jongens dan bij meisjes en vaak als ze ouder zijn dan zes jaar. Als je de eerste klachten na je 16e krijgt, heeft de ziekte een andere naam, namelijk de ziekte van Bechterew. De vooruitzichten zijn wisselend. Bij sommigen verdwijnen de ontstekingen en bij anderen breiden ze zich uit naar het onderste gedeelte van de wervelkolom (sacro-iliitis). Dat noemen we ook wel juveniele spondylartritis. Ook de ogen doen soms mee (acute anterior uveitis of iridocyclitis). Het voorste deel van het regenboogvlies is dan ontstoken, en je kunt last hebben van rode en tranende ogen en overgevoeligheid voor fel licht. Bij de meeste patiënten met artritis met enthesitis is de erfelijke factor HLA-B27 in het bloed aantoonbaar.-
Jeugdreuma of Juveniele Idiopathische Artritis (JIA) is een van de bekendste auto-immuunziekten die op de kinderleeftijd voorkomen. Een auto-immuunziekte, is een ziekte waarbij je immuunsysteem betrokken is.
-
JIA (juveniele idiopathische artritis) is een vorm van reuma die alleen bij kinderen voorkomt. JIA is een chronische ziekte, dat betekent dat het niet vanzelf overgaat.
-
JIA komt voor bij 80-90 kinderen per 100.000 kinderen, dus 0,08-0,09%. In Nederland zijn er 2000 tot 3000 kinderen met JIA.
-
De meest voorkomende vormen van JIA zijn niet erfelijk. Binnen een gezin heeft zelden meer dan een kind JIA.
-
JIA is een auto-immuunziekte, dat betekent dat je immuunsysteem betrokken is bij deze ziekte. Je immuunsysteem is een afweersysteem dat je beschermt tegen indringers zoals bacteriën en virussen zodat je niet ziek wordt.
-
Je skelet bestaat uit botten. Sommige botten kunnen afzonderlijk van elkaar bewegen omdat ze verbonden zijn door een gewricht, zoals je armen, je benen of je vingers. Een gewricht bestaat uit twee los van elkaar liggende botuiteinden.
-
De klachten die ontstaan door een chronische ontsteking in het gewricht duren vaak lang. Je kunt last hebben van een of meer gewrichten.
-
Pas na een halfjaar klachten kun je zeggen welke vorm van JIA je hebt. Er wordt gekeken naar het aantal ontstoken gewrichten of welke klachten je hebt, zoals koorts, huiduitslag of ontstekingen aan je longen, hart (pericarditis) of buik.
-
Naast lichamelijk onderzoek wordt er goed gekeken naar je klachten, welke ziektes je hebt gehad en welke ziektes er in de familie zijn.
-
De behandeling van JIA duurt lang en is veelomvattend. Er zijn verschillende medicijnen tegen de ontsteking en de pijn. Fysiotherapie en ergotherapie spelen een belangrijke rol.
-
NSAID’s zijn medicijnen die de koorts verlagen en de pijn verminderen. De klachten nemen af, maar het verloop van de ziekte verandert niet.
-
Corticosteroïden (CS) zijn bijnierschorshormonen die ontstekingsremmend werken. Je hebt ze zelf al in je lichaam, maar meestal niet zoveel. Het zijn stoffen die je elke dag nodig hebt.
-
Deze medicijnen werken ontstekingsremmend. Ze kunnen het verloop van de ziekte gunstig beïnvloeden en beschadiging van het gewricht voorkomen of beperken.
-
Biologicals zijn relatief nieuwe medicijnen. Ze worden niet snel gegeven omdat ze alleen als injectie bestaan, we nog niet weten wat de effecten op lange termijn zijn en het een kostbaar medicijn is. Pas als andere medicijnen niet helpen mogen biologicals worden voorgeschreven. Ze heten biologicals omdat er eiwitten in zitten die zijn gemaakt in levende cellen of bacteriën.
-
Als je jong bent word je begeleid door een kinderreumatoloog en je ouders of verzorgers. Zij nemen de meeste beslissingen. Als je ouder wordt krijgt je steeds meer kennis en verantwoordelijkheid en je leert je lichaam beter kennen
-
Gezond leven is extra belangrijk als je een chronische ziekte hebt en medicijnen gebruikt. Omdat de ziekte een behoorlijke aanslag op je lichaam pleegt, moet je een goede conditie hebben.
-
Dermatomyositis is een auto-immuunziekte waarbij de huid en de spieren chronisch ontstoken zijn. Heel soms doen ook andere organen mee, zoals de longen of het maag-darmkanaal.
-
Sclerodermie is een auto-immuunziekte die het bindweefsel van je huid of andere organen aantast. De huid wordt stugger, dikker en harder (collageenvorming) door ontstekingen van de kleine bloedvaten.
-
Mixed connective tissue disease is een gemengde bindweefselziekte. Een auto-immuunziekte die lijkt op andere ziektes als systemische lupus erythematodes (SLE), jeugdreuma (JIA), sclerodermie en juveniele dermatomyositis (JDM).
-
Bij SLE zijn de heel kleine bloedvaten, of capillairen in diverse organen en weefsels ontstoken, zoals je huid, gewrichten, spieren, nieren, longen, hersenen of hart. Omdat veel organen in het lichaam kunnen worden aangetast, noemen we het een systemische ziekte.
-
Bij het syndroom van Henoch-Schönlein heb je kleine bloeduitstortingen (purpura) op je onderste ledematen. Puntbloedingen (petechiën) en grote bloeduitstortingen (ecchymosen) komen ook voor. Door een auto-immuunreactie kunnen de kleine vaten in de huid en vaak ook in de nieren en gewrichten ontstoken raken.
-
Bij GPA zijn de (heel) kleine bloedvaten van je longen, nieren, en je keel, neus en oren ontstoken. De ontsteking wordt veroorzaakt door een auto-immuunreactie.
-
Bij deze ziekte zijn de (hele) kleine vaten van je longen en nieren ontstoken. Soms ook grotere vaten of andere organen zoals je ogen, huid en zenuwstelsel.
-
Bij Churg-Strauss vasculitis zijn de kleine vaten ontstoken door een auto-immuunreactie. Het gaat om de vaten in de bovenste en onderste luchtwegen, huid, maag-darmkanaal, zenuwstelsel en hart.
-
Bij de ziekte van Kawasaki zijn de kleine tot middelgrote bloedvaten ontstoken. De ontsteking wordt veroorzaakt door een auto-immuunreactie.
-
Bij polyarteritis nodosa zijn de middelgrote vaten ontstoken. De ziekte komt zelden voor, je kunt er eenmalig last van hebben, maar de ontstekingen kunnen ook vaker terugkeren.
-
Bij de zeldzame ziekte van Takayasu is de wand van de grote lichaamsslagader (aorta) ontstoken, of de grote vertakkingen van de aorta.
