Hoe ontstaat buikpijn?

Pijn is eigenlijk een alarmsignaal van je lichaam. Als je pijn voelt weet je dat er iets aan de hand is en dat je iets moet doen. Als je bijvoorbeeld kiespijn hebt, dan ga je naar de tandarts, of als je heel erge buikpijn hebt, dan ga je naar de dokter. Maar wat gebeurt er eigenlijk als je buikpijn pijn hebt? Hoe werkt het voelen van pijn?

In je buik zitten pijnreceptoren, ze zitten in je slijmvlies en je organen. Die receptoren reageren op prikkels, zoals oprekken of chemische stofjes. Oprekken is het samentrekken of uitzetten van het weefsel in je buik. Je kunt dan pijn in je organen voelen, dit noemen we viscerale pijn. Deze pijn kun je meestal niet heel precies aanwijzen, hij kan in je onderbuik, je bovenbuik of in je hele buik zitten. Ook chemische stofjes zoals serotonine, histamine, prostaglandines en cytokines kunnen de pijnreceptoren in je slijmvlies prikkelen. Die stofjes komen bijvoorbeeld vrij als je een ontsteking hebt of bij een zuurstoftekort. De prikkels hebben ook weer invloed op elkaar, waardoor de pijn erger of juist minder erg wordt. Het gevoel van pijn is voor iedereen anders en kan ook per moment anders zijn. Hoeveel pijn je hebt hangt dus af van jouw gevoeligheid voor pijn. Psychologische processen spelen daarbij ook een rol.

Als een pijnprikkel bij een receptor binnenkomt, wordt er een signaal via je zenuwbanen naar je hersenen doorgegeven (gecommuniceerd). Je hersenen bepalen vervolgens hoe sterk jij de pijn voelt, en dat hangt weer af van hoe hoog jouw pijndrempel is. De hoogte van die pijndrempel is voor iedereen anders, en kan per moment anders zijn. Want ook psychische factoren kunnen de hoogte van de drempel beïnvloeden en je gevoeliger maken voor pijn of juist ongevoeliger. Het kan ook gebeuren dat je een probleem of ziekte hebt gehad, zoals een blindedarmontsteking die al over is, maar dat je nog steeds pijn hebt. Er is dan iets mis in de communicatie tussen je darmen en je hersenen, waardoor een normale darmbeweging al pijn kan doen. Dit wordt ook wel sensitisatie genoemd.

Ook bijzonder is dat je buikpijn kunt hebben terwijl het probleem niet in je buik zit. Zo kun je buikpijn hebben als je een longontsteking of oorontsteking hebt, en andersom kun je ergens ander pijn hebben terwijl het probleem in je buik zit. Bij een ontstoken galblaas kun je bijvoorbeeld pijn aan je schouderbladen hebben, dit noemen we ook wel referred pain.

Er zijn meerdere factoren die bij buikpijn een rol spelen en elkaar beïnvloeden:

• Lichamelijke (organische) oorzaken, chemische stofjes en het microbioom;
• Mentale factoren zoals je emoties, angsten, je gevoeligheid en de manier waarop je in het leven staat;
• Omgevingsfactoren, bepaalde omstandigheden en gebeurtenissen en stressfactoren.

Is er een relatie tussen de hersenen en het maag-darmstelsel?

We weten al heel lang dat kinderen en volwassenen met functionele buikklachten zoals prikkelbare darm syndroom (PDS) vaker angstig zijn en last hebben van depressiviteit. Bij kinderen zie je regelmatig perfectionisme, en er zijn ook dikwijls grote life events geweest. De relatie tussen emotie, psyche en lichamelijke klachten is daar al lang bekend. Met de inmiddels verkregen kennis over en inzicht in het microbioom en neurotransmitters, is duidelijk geworden dat het brein niet alleen invloed heeft op de darmen, maar dat de darmen ook van invloed zijn op het brein. Als je bijvoorbeeld poep van angstige muizen overbrengt naar de darmen van niet angstige muizen, dan worden die laatsten ook angstiger. We praten nu dus over ‘stoornissen in de brein-darminteractie’ als het gaat over PDS en vergelijkbare aandoeningen.

Arine Vlieger is kinderarts in het Sint Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein. Zij ziet vooral kinderen met maag-darmproblematiek, haar belangrijkste aandachtsgebied. Ze gebruikt o.a. hypnose bij de behandeling van deze kinderen.