Klachten

Blauw zien (cyanose)

Blauw zien ontstaat als het bloed dat door het lichaam stroomt niet voldoende zuurstof met zich meedraagt. Dit wordt cyanose genoemd. Hierdoor kleurt het helderrode bloed in de slagaders donkerder. Uitwendig kun je een grauwblauwe waas zien, vooral aan je tong, mondslijmvlies en handpalmen. Dit moet niet verward worden met de blauwverkleuring die op kan treden bij hevige koude of bij een te langzame bloeddoorstroming in de huid (zoals bij te stroperig bloed of stuwing). Blauwverkleuring met deze oorzaken is zichtbaar aan bijvoorbeeld je lippen, rond de mond en vingers. Bij kinderen met een donkere huidskleur is cyanose moeilijk te zien.

Acute blauwverkleuring of cyanotische aanval (cyanotic spell)

Acute blauwverkleuring (cyanotische aanval) ontstaat bij een acute vermindering van de hoeveelheid zuurstof in het bloed. Het lichaam krijgt dan plotseling zuurstofarm bloed aangeboden, met alle gevolgen van dien. Ook de hersenen krijgen geen zuurstof, en dus geen brandstof, meer waardoor de werking van de hersenen verstoord raakt. Je bewustzijn kan hierdoor dalen. Zo’n alarmerende en beangstigende aanval kan voorkomen bij een tetralogie van Fallot waarbij een plotselinge verkramping van de vernauwing in het hartspierweefsel onder de pulmonalisklep kan optreden. Hierdoor is bloeddoorstroming door de longen onmogelijk en stroomt er alleen nog zuurstofarm bloed door het lichaam (zie ook tetralogie van Fallot).

Buiten bewustzijn raken

Plotseling buiten bewustzijn raken kan door meerdere factoren worden veroorzaakt, waaronder enkele hartafwijkingen. Bewustzijnsdaling kan optreden wanneer er minder bloed door de hersenen stroomt. Bij minder brandstof kunnen de hersenen minder goed hun werk doen, waardoor het bewustzijn kan dalen. Voorbeelden van enkele hartafwijkingen die dit kunnen veroorzaken zijn: een aortaklepstenose, tetralogie van Fallot en hartritmestoornissen (waarbij het rondpompen van het bloed verstoord kan raken door het afwijkende ritme).
Er zijn nog een heleboel andere oorzaken waardoor het bewustzijn kan dalen, maar die laten we buiten beschouwing.

Hartfalen (decompensatio cordis)

Hartfalen houdt in dat het hart zijn werk niet goed meer kan doen. De belangrijkste functie van het hart is het lichaam van zuurstofrijk bloed voorzien. De hoeveelheid bloed die door het hart per minuut in de aorta wordt gepompt (het hartminuutvolume) wordt bepaald door het aantal keren dat het hart pompt per minuut (hartfrequentie) en de hoeveelheid bloed die per hartslag wordt rondgepompt.

Meerdere oorzaken kunnen leiden tot het falen van het hart. Bijvoorbeeld als een deel van het hart belast wordt met een te grote hoeveelheid bloed of druk, of hartritmestoornissen.

Deze veranderingen vragen veel van het hart. Het hart zal het op proberen te vangen om het hartminuutvolume zo goed mogelijk te behouden. Als het vermogen van het hart om de veranderingen op te vangen overschreden wordt en de cellen niet goed genoeg meer kunnen worden voorzien van zuurstof, dan is er hartfalen.

Hartfalen kan ontstaan

• doordat een harthelft met te veel bloed wordt belast (volumebelasting), hierdoor verwijdt de hartspier
• doordat een harthelft te veel druk op moet bouwen om het bloed weg te pompen (drukbelasting), hierdoor verdikt de hartspier
• doordat het hart het bloed niet meer goed rond kan pompen (verzwakt hart), door ziekte van de hartspier
• doordat bij hartritmestoornissen het pompen van het hart beïnvloed kan worden.

Andere oorzaken van hartfalen behandelen we nu niet.

Vermoeidheid
Je lichaam en alle organen hebben zuurstof nodig als brandstof. Bij inspanning zullen je spieren meer zuurstof nodig hebben omdat ze harder moeten werken en dus meer brandstof verbruiken. Als je hart daar niet voor kan zorgen, voelt je lichaam moe aan. Je zult het rustiger aan gaan doen, waardoor je lichaam en je hart weer de tijd krijgen om bij te komen.

Snel zweten
Ook bij inspanning waar je normaal niet bij zweet, wordt van het lichaam actie gevraagd. Het zenuwstelsel stuurt je hart aan om flink te werken en daarom ga je zweten en word je bleek.

Snelle ademhaling
Door stuwing van bloed en overvulling in de longen wordt de uitwisseling van gassen als bijvoorbeeld zuurstof en kooldioxide bemoeilijkt. De ademhaling zal versnellen om toch voldoende zuurstof op te nemen en voldoende gassen uit te ademen. Overvulling ontstaat bijvoorbeeld bij een te grote bloedstroom door de longen zoals bij een VSD, waarbij bloed door het gat in het tussenschot van de linkerkamer naar de rechterkamer stroomt.

Voedingsproblemen
Door de snelle ademhaling ga je vaak slechter drinken en eten. Het kost te veel energie. Door de slechte voedingsinname zal de groei achterblijven. Daarnaast kost het harde werken van je lichaam al meer energie waardoor je brandstoffen sneller verbruikt.